ширенне сялянскага землекаристання и памяншенне феадальнай Рент.
Сніжне 1839 було принята" Положення про люстрацію державних маєтностей західних губерній і Белостокской області. Згодна з новими законами аб люстрациі, було зацверджана:
. Правесці ўсім маёнткам нову люстрацию на правілах пазямельнай сістеми.
. Імкнуцца перавесці дзяржаўних сялян па заходи магчимасці на аброк
. Ствариць у сялянскіх абшчинах самастойнае сельскае кіраванне.
. Па складанні нових люстрацийних інвентароў спиніць роздачу казенних маёнткаў у аренднае ўтриманне, визначиць регламентацию павіннасцей сялян, па-Новам лічиць прибиткі з маёнткаў и павіннасці сялян.
Пачатак дадзених мераприемстваў адносіцца да канца 1839. Агульнае кіраўніцтва лажилася на асаблівае люстрациўнае аддзяленне II-га департамента Міністерства дзяржаўних маёмасцей. Нова люстрация ўяўляла сабой НЕ толькі пералік, но и пераразмеркаванне зямлі и заходи па ліквідациі сялянскага малазямелля. На мнение рефарматара, люстрация павінна була залажиць Аснова материяльнага дабрабиту казённай вёскі шляхам стружи регуліроўкі павіннасця и привядзення іх у адпаведнасці з даходнасцю маёнткаў. З правядзеннем люстрациі дзяржаўних маёмасцей ў 40-50-х гадах XIX ст. пачинаецца новае гаспадарчае ўладкаванне дзяржаўнай вёскі на териториі Беларусі.
плиг вирашенні праблєми забеспячення дзяржаўних сялян зямлёй галоўни ўпор рабіўся на пераразмеркаванне зямельнага фонду паміж дзяржаўнимі маёнткамі. У Аснова размеркавання зямлі биў пакладзени маёмасни принцип, па якому сяляне дзяліліся на Чатир разради:
) цяглия, якія мелі НЕ Менш дзвюх галоў рабочай живёли,
) паўцяглия - Адна Головата,
) агароднікі, якія мелі толькі дами з агародамі,
) бабилі (кутнікі) - не мелі ні будинку, ні агарод. Сацияльна-еканамічная завдання гетага дзялення - па магчимасці перавесці ўсіх сялян у разрад цяглих. Для гетага патребна було, па-першае, надзяліць бяззямельних сялян надзелам, па-інше, дазволіць бабилям браци у пазику живёлу (толькі плиг ўмове паручительства Грамади), а таксамо пераходзіць у гарадскія саслоўі.
Згодна з циркулярам 28 травня 1843, увесь надзельни фонд дзяліўся на роўную колькасць цяглих участкаў, якімі надзяляліся ЦІ Адна, ЦІ дзве паўцяглих гаспадаркі без уліку колькасці сялянскіх душ. Палаженне аб люстрациі пастанавіла сяредні надзел на сялянскую душу - 3 дзесяціни ворива и 1 дзесяціну сенакосу. Між критим, люстратарам рекамендавалася асцярожна падиходзіць да адрезкі зямлі пекло сялянскіх надзелаў, асабліва калі яни перавишалі адпаведную норму. Плиг жаданні селянін міг атримаць прибавачния ўчасткі да свойого надзела. Циркуляр прадпісваў НЕ пакідаць фальваркі, якія перавишалі Палов сялянскіх надзелаў, іх патребна було скасаваць, а сялян перавесці на аброк. Разам з критим адбиваўся працес перасялення сялян на больш дренния землі, што адбивалася насуперак" Палаженню аб люстрациі, якое прадпісвала адводзіць сялянам лепшия землі. У виніку гетага пасли заканчення люстрациі зямельния надзели на душу дзяржаўних сялян некалькі павялічиліся.
Табліца 2 - Параўнальния дадзения за 1839р г. (пачатак люстрациі) i за 1857. (заканченне люстрациі).
ГуберняСяредні надзел на душу ў 1839 (Дзеса.) Агульная кол-сць зямлі ў 1854 (Дзеса.) Дабаўлена (Дзеса.)% дабаўкіСяредні надзел на душу ў 1857 (дес. ) Павеліченне надзела (Дзеса.)% павеліченняВіленская Віцебская Гродзенская Мінская Магілёўская4,3 1,8 3,3 3,4 3,4450015 214301 504845 228120 13156770084 214301 57041 29082 1313815,5 12,5 11,3 12,7 9,95, 58 3,33 4,50 4,50 3,921,28 1,53 1, 20 1,10 0,5230,0 85,0 36,4 32,4 15,3
Найбільший працент павелічення зямельнага надзелу биў у Віцебскай губерні. У Віленскай, Гродзенскай и Мінскай губернії гета павеліченне склалось каля 1/3 ранейшага надзелу; Меней усяго павялічиўся надзеў у Магілёўскай губерні.
робувань аб ліквідациі адпрацовачнай Рент паўстала ў пачатку 1840-их рр. у сувязі з палітикай урада ў Раена польського памешчицкага землевалодання. Граф Кісялёў прапанаваў ствариць з колишніх польскіх, езуіцкіх, канфіскаванних, маяратния валоданні, якія будуць викупляцца ў казну. Закон аб маяраце биў зацверджани 6 снігових 1842.
Такім чинам, люстрация, якаючи правозілася Міністерствам з 1839 па 1844, праходзіла плиг захаванні фальваркова-паншчиннай сістеми и палажила ў Аснова пераразмеркавання зямлі маёмаснае расслаенне вёскі, якое люстрация павінна була нівеліраваць. Така супяречнасць реформи була винікам адбиваўшихся ў дзяржаўнай вёсци працесаў расслаення сялянства, спиніць якія реформа НЕ змагла, таму яна толькі павінна була толькі запаволіць диференцияцию.
