à åêîëîã³÷í³ ïðîáëåìè. - Òàøêåíò: Èçä-âî ³ì. ²áí Ñèíè, 1991. p> 42. Øåïåë³í Î.Ï. Åêîëîã³ÿ ëþäèíè òà ã³ã³ºíà// ó㳺íà ³ ñàí³òàð³ÿ. - 1991. - N 11. p> 43. Øëîçáåðã Ñ., Íåïîðåíò Ë. Ïðî çäîðîâèé ñïîñ³á æèòòÿ: Íàâ÷àëüíèé ïîñ³áíèê. - Ì-ÑÏá. - Êè¿â: ijàëåêòèêà, 2000
Äîäàòîê 1
Óðîê-ðîçïîâ³äü: «Îñîáèñòà ã³ã³ºíà øêîëÿðà»
Â
Ìåòà: ôîðìóâàííÿ â³ðíèõ óÿâëåíü ïðî ã³ã³ºíó, ó ìîëîäøèõ øêîëÿð³â. Ïðèùåïëåííÿ íàâè÷îê çäîðîâîãî ñïîñîáó æèòòÿ, ðîçâèòîê ïîòðåáè ó ÷èñòîò³ ³ ïðàâèëüíîìó äîãëÿä³ çà ò³ëîì ëþäèíè.
Â
Îñîáèñòà ã³ã³ºíà - ñóêóïí³ñòü ã³ã³ºí³÷íèõ ïðàâèë, âèêîíàííÿ ÿêèõ ñïðèÿº çáåðåæåííþ òà çì³öíåííþ çäîðîâ'ÿ ëþäèíè. Îñîáèñòà ã³ã³ºíà âêëþ÷ຠçàãàëüí³ ã³ã³ºí³÷í³ ïðàâèëà, îäíàêîâ³ äëÿ ëþäåé áóäü-ÿêîãî â³êó: ïðàâèëüíå ÷åðãóâàííÿ ðîçóìîâî¿ òà ô³çè÷íî¿ ïðàö³ , çàíÿòòÿ ô³çêóëüòóðîþ , ðåãóëÿðí³ ïðèéîìè ïîâíîö³ííî¿ ¿æ³ , ÷åðãóâàííÿ ïðàö³ é àêòèâíîãî â³äïî÷èíêó , ïîâíîö³ííèé ñîí . Äî îñîáèñòî¿ ã³ã³ºíè ó âóçüêîìó ðîçóì³íí³ â³äíîñÿòüñÿ ã³ã³ºí³÷í³ âèìîãè äî óòðèìàííÿ â ÷èñòîò³ ò³ëà, á³ëèçíè, îäÿãó, æèòëà, à òàêîæ äî ïðèãîòóâàííÿ ¿æ³. Ïåðøî÷åðãîâèì º äîòðèìàííÿ ÷èñòîòè ò³ëà. ϳäðàõîâàíî, ùî ïðîòÿãîì òèæíÿ ñàëüí³ çàëîçè âèä³ëÿþòü íà ïîâåðõíþ øê³ðè ëþäèíè â³ä 100 äî 300 ã øê³ðíîãî ñàëà, à ïîòîâ³ çàëîçè - â³ä 3,5 äî 7 ë ïîòó. Òîìó øê³ðó ïîòð³áíî â÷àñíî ³ ðåãóëÿðíî ìèòè, ³íàêøå ïîðóøóþòüñÿ ¿¿ çàõèñí³ âëàñòèâîñò³ ³ ñï³ââ³äíîøåííÿ ì³êðîîðãàí³çì³â, ïîñò³éíî íàñåëÿþòü ïîêðèâè ò³ëà, ñòâîðþþòüñÿ ñïðèÿòëèâ³ óìîâè äëÿ ðîçìíîæåííÿ ãíîºòâîðíèõ ì³êðîá³â, ïàðàçèòè÷íèõ ãðèáê³â ³ ³íøèõ øê³äëèâèõ ì³êðîîðãàí³çì³â.
Îñîáëèâî ëåãêî çàáðóäíþþòüñÿ â³äêðèò³ ÷àñòèíè ò³ëà. Äîâåäåíî, ùî ïðè íàíåñåíí³ áàêòåð³àëüíèõ êóëüòóð íà øê³ðó ÷èñòî âèìèòèõ ðóê ê³ëüê³ñòü áàêòåð³é ÷åðåç 10 õâ. çìåíøóºòüñÿ íà 85%, à ïðè íàíåñåíí³ íà øê³ðó íåìèòèõ ðóê - ÷åðåç 20 õâ. ëèøå íà 5%. Îñîáëèâî áàãàòî áàêòåð³é âèÿâëÿºòüñÿ ï³ä í³ãòÿìè (ïðèáëèçíî 95% ì³êðîîðãàí³çì³â, ùî çíàõîäÿòüñÿ íà øê³ð³ ðóê), òîìó òàê âàæëèâî ñèñòåìàòè÷íî ³ ïðàâèëüíî äîãëÿäàòè çà í³ãòÿìè . ×èñòîòà ðóê îáîâ'ÿçêîâà ïðè ïðèãîòóâàíí³, âæèâàíí³ ¿æ³. Íå âèïàäêîâî äèçåíòåð³þ , íàïðèêëàä, ÷àñòî íàçèâàþòü õâîðîáîþ áðóäíèõ ðóê. Íàâèêè îñîáèñòî¿ ã³ã³ºíè ïîòð³áíî ïðèùåïëþâàòè ä³òÿì ç ðàííüîãî â³êó.
Îñíîâí³ çàñîáè äëÿ î÷èùåííÿ øê³ðè - ìèëî ³ âîäà. Äëÿ ìèòòÿ êîðèñòóþòüñÿ òóàëåòíèì ìèëîì, ïåðåâàæí³øå ì'ÿêà âîäà. Êîæíà ëþäèíà ïîâèííà çíàòè îñîáëèâîñò³ ñâ øê³ðè (ñóõà, æèðíà, íîðìàëüíà) ³ âðàõîâóâàòè öå ïðè äîãëÿä³ çà íåþ. Äóø áàæàíî ïðèéìàòè ùîäíÿ, îñîáëèâî ï³ñëÿ ðîáîòè, ïîâ'ÿçàíî¿ ³ç çàáðóäíåííÿì øê³ðè ³ ñèëüíèì ïîòîâèä³ëåííÿì, à òàêîæ ëþäÿì, ñòðàæäàþ÷èì ï³òëèâ³ñòþ; òåìïåðàòóðà âîäè íå âèùå 37-38 °. ßêùî â êâàðòèð³ íåìຠâîäîïîñòà÷àííÿ ³ äóøîâèõ óñòàíîâîê, îáìèâàþòü â³äêðèò³ ä³ëÿíêè ò³ëà, ïàõâîâ³ çàïàäèíè, øê³ðó ï îä ìîëî÷íèìè çàëîçàìè òåïëîþ âîäîþ ç ìèëîì; ïðè öüîìó êðàùå çì³íèòè çàáðóäíåíå íàò³ëüíà á³ëèçíà. Ìèòèñÿ â âàíí³ àáî ëàçí³ ³ç çàñòîñóâàííÿì ìèëà ³ ìî÷àëêè íåîáõ³äíî íå ð³äøå îäíîãî ðàçó íà òèæäåíü; ï³ñëÿ ìèòòÿ îáîâ'ÿçêîâî çì³íþþòü íàò³ëüíó á³ëèçíó. Ïðè ìèòò³, îñîáëèâî ç çàñòîñóâàííÿì ìî÷àëêè, øê³ðà ìàñàæóºòüñÿ, ùî ïîë³ïøóº ¿¿ êðîâîïîñòà÷àííÿ ³ çàãàëüíå ñàìîïî÷óòòÿ ëþäèíè. ϳñëÿ ìèòòÿ êîðèñíî ïðîòèðàòè ñêëàäêè øê³ðè òóàëåòíèì îöòîì àáî ëîñüéîíîì, ùî âèïóñêàºòüñÿ ïàðôóìåðíî¿ ïðîìèñëîâ³ñòþ . Íîãè ìèþòü ç ìèëîì íà í³÷, êðàùå ùîäíÿ, îñîáëèâî âë³òêó. Ïðè âèíèêíåíí³ ïîòåðòîñò³ , ïîïð³ëîñò³ â ì³æïàëüöåâèõ ñêëàäêàõ ïîòð³áíî çâåðíóòèñÿ äî ë³êàðÿ. Ñë³ä ïàì'ÿòàòè, ùî ïðè ïîðóøåíí³ ö³ëîñò³ øê³ðè í³ã ëåãêî ìîæóòü âèíèêíóòè ãðèáêîâ³ çàõâîðþâàííÿ øê³ðè ³ ãí³éíè÷êîâ³ çàõâîðþâàííÿ øê³ðè . Ïðè ïîÿâ³ ìîçîë³â ¿õ íåîáõ³äíî â³äïîâ³äíèì ÷èíîì çí³ìàòè.
Âîëîññÿ êðàùå ìèòè ó ì'ÿê³é âîä³; ÿêùî æ âîäà æîðñòêà, òî äî íå¿ äîäàþòü áóðó àáî õàð÷îâó ñîäó (1-2 ÷àéí. Ë. Íà 5-6 ë âîäè). Æèðí³ àáî ñóõ³ âîëîññÿ ïîòðåáóº ñïåö³àëüíîãî äîãëÿä³ . Äîãëÿä çà ïîðîæíèíîþ ðîòà äîïîìàãຠçáåðåãòè çóáè, ïîïåðåäèòè áàãàòî çàõâîðþâàíü âíóòð³øí³õ îðãàí³â. ×èñòÿòü çóáè ùîäíÿ âðàíö³, ïîëîùóòü ðîò ï³ñëÿ ¿æ³; ïðè ïîÿâ³ íåïðèºìíîãî çàïàõó ç ðîòà íåîáõ³äíî çâåðíóòèñÿ çà ïîðàäîþ äî ë³êàðÿ. Äëÿ âèÿâëåííÿ ïî÷àòêîâî¿ ôîðìè êàð³ºñó çóá³â , çíÿòòÿ çóáíîãî êàìåíþ òà ³íøèõ çàõîä³â, ïîâ'ÿçàíèõ ³ç ñàíàö³ºþ ïîðîæíèíè ðîòà , ïîòð³áíî íå ð³äøå äâîõ ðàç³â íà ð³ê â³äâ³äóâàòè ñòîìàòîëîãà.
Êð³ì çàãàëüíîã³ã³ºí³÷íèõ çàõîä³â, îñîáèñòà ã³ã³ºíà âêëþ÷ຠäîãëÿä çà çîâí³øí³ìè ñòàòåâèìè îðãàíàìè. Ö³ ñïåö³àëüí³ ã³ã³ºí³÷í³ çàõîäè ñë³ä ïî÷èíàòè íå ç ÷àñó íàñòàííÿ ñòàòåâî¿ çð³ëîñò³, à ç ìîìåíòó íàðîäæåííÿ äèòèíè ³ ïðîâîäèòè ïîñò³éíî.
Âàæëèâå ì³ñöå â îñîáèñòî¿ ã³ã³ºíè çàéìàþòü äîòðèìàííÿ ÷èñòîòè íàò³ëüíî¿ á³ëèçíè , îäÿãó , ùîäåííà çì³íà øêàðïåòîê (ïàí÷³õ), îñîáëèâî ïðè ï³äâèùåí³é ï³òëèâîñò³. ×èñòîòà ò³ëà é îäÿãó íåìèñëèìà áåç äîòðèìàííÿ ÷èñòîòè â æèòëîâèõ ê³ìíàòàõ, êóõí³ , ó âèðîáíè÷èõ ïðèì³ùåííÿõ .
Êîæíîìó ÷ëåíó ñ³ì'¿ ðåêîìåíäóºòüñÿ ìàòè îêðåìó ïîñò³ëü, îêðåì³ ðóøíèêè...