КаліноСћскі биСћ пераканани, што будучае паСћстанне павінна насіць нациянальна-визваленчи характар ​​и Поспех яго будз залежаць найперш пекло актиСћнага Сћдзелу Сћ ім сялянства. Таму на старонках газети викриваСћ антинародную сутнасць реформи 1861 р., пра царскі Маніфест гавариСћ, што "ніякай у ім няма праСћди, няма з яго для нас ніякай карисці ".
Ревалюциянер-демакрат, ен критикаваСћ варожую народу дзяржаСћную сістему кіравання, трапні параСћноСћваСћ чиноСћнікаСћ з сараною, якаючи Сћсе знішчае на сваім шляху.
аднако сяляне годинах думалі, што зло творицца мясцовимі Сћладамі, а ласкаві цар нічога пра гета не відає. Няредка можна було сустрець на дарога хадакоСћ да яго, якіх, аднако, часцей за Сћсе затримлівала паліция и вяртала тому. Калі ж хто и дабіраСћся да сталіци, то праСћди там таксамо НЕ знаходзіСћ.
Таму К. КаліноСћскі асаблівае значенне надаваСћ пазбаСћленню іх пекло гетих ілюзій, паказу сапраСћднай сутнасці самадзяржаСћя, еднасці цара з панамі и чиноСћнікамі, адначасна папяреджваСћ експлуататараСћ пра немінуючую адплату за здзекі, виказваСћ віру Сћ перамогу народнаго змагання: "Дзяри з нас, цар, дзярице з нас, чиноСћнікі яго, хаця да астатняй шкури; то памятайце, што и на вас прийдзе пара, памятайце, што калі мужик разгуляецца, то, як світло широкі, кроСћ ваша пальецца! "
У "Мужицкай праСћдзе" сцвярджаліся перадавия ревалюцийна-демакратичния ідеі. ГалоСћния з іх: 1. Зямля павінна належаць народу; Чалавек сапраСћди свабодни толькі тади, калі травні свій надзел зямлі; калі яго няма, то треба Сћзяць сілай; 2. Не народ створани для Сћрада, а Сћрад для народу (даречи, гети тезіс викаристоСћвае сення газета "Республіка", што сведчиць пра яго надзеннасць), 3. Народ павінен мець демакратичния Свабода веравизнання, права навучання на роднаВ мове.
Потим ен узначальвае ЛітоСћскі правінцияльни камітет, увесну 1863 становіцца ревалюцийним камісарам Гарадзеншчини, а Сћлетку вяртаецца Сћ Вільню, дзе становіцца кіраСћніком краевага паСћстанцкага центра. Дзякуючи намаганням КаліноСћскага центр наладзіСћ роботу, и паСћстанцкія арганізациі яшче трималіся да Вясна 1864
"... Чи не шкода згінуць за тваю праСћду ... "У сувязі з наступаючи реакциі К. КаліноСћскі змушани биСћ перайсці на нелегальнае становішча, аднако у лютим 1864 биСћ видадзени здраднікам и ариштавани. Слідство цягнулася каля місяця. Ревалюциянер-демакрат тримаецца надзвичай чоловікова, на допитах НЕ видаСћ нікога са сваіх сяброСћ па змаганні. Азіраючися на пройдзени шлях, ен знаходзіць у сабе сіли Сћ чаканні смяротнага присуду пісаць ліст на волю, Які Сћспримаецца сення як духоСћни запавет нашчадкам. Ен так и називаецца - "Пісьмо з-пад шибеніци". У ім аСћтар, развітваючися з народів, просто не шкадуе, што так склаСћся яго жиццеви ліс, бо биСћ аддадзени служенню людзям, хоць и гучиць у Радка натуральна туга: "Гірка пакінуць зямельку рідну и цябе, дарагі мій Народзе. Грудзі застогнуць, забаліць серца, але не шкода загінуць за тваю праСћду ".
I Перад смерцю ЄП не здрадзіСћ сваім ідеалам, заклікае людзей працягваць барацьбу.
У "Пісьмо ..." уключани и адзіни вядоми нам верш К. КаліноСћскага "Мариська чарнаброва, галубка травня ", поСћни ліризму и адначасна трагедийнасці:
Мариська чарнаброва, галубка травня
Гдзе ж ся падзелася шчасце и ясна воля твая?
Думаецца, маюць Рация асобния даследчикі, якія за вобразе Марисі бачаць адначасна и канкретнага Чалавек Мариська Ямант, дачку аднаго з паплечнікаСћ па паСћстанню, яго Кахане, и Сћсю Білорусь. Бо нездарма ж у вершили чуюцца ноти глибокага грамадзянскага гучання:
Бувай здаровье, мужицкі Народзе, Живі Сћ шчасці, живі Сћ свабодзе ...
ЗНАЧЕННЕ ДЗЕЙНАСЩ КАЛІНОРЋСКАГА
Жиццеви и ТВОРЧА подзвіг К. КаліноСћскага - адна з найярчейших старонак у Наша гісториі и літаратури. Ен адстойваСћ ідеі роСћнасці людзей, права кожнага на паСћнакроСћнае жицце. Яго публійистичния розчини Сталі адметнай з'явай у Наша культура, бо напісани Сћзнесла и даходліва з викаристаннем залацінак Народнай мови. Ен сам биСћ патриетам, гетаму вучиць и нас. Нездарма Уладзімір Караткевіч для екслібриса палею 6ібліятекі вибраСћ партрет Кастуся КаліноСћскага, нашага нациянальнага героя и диялог - пароль паСћстанцаСћ:
- Каго любіш?
- Люблю Білорусь.
