раваслаСћния.
Альо ж зусім пекло асвета Беларускі народ не биСћ абмежавани. У 1833 Годзе було видзелена 59 месцаСћ ва універсітетах Масква и Пецярбурга для благанадзейних навученцаСћ білоруських гімназій. А потим було видзелена яшче па 5 дзяржаСћних месцаСћ у шкірним з чатирох расійскіх універсітетаСћ. Аднако, як ми бачим, гетих месцаСћ було зусім мала, каб сфарміраваць на териториі Беларусі адукаванае грамадства. У 1831 Годзе Сћ губерніях білоруських було 18 гімназій, 33 школи, у якіх навучалася 7175 вучняСћ. Сялянства з яСћлялася самим шматлікім и Найбільший пригнечаним Класа познефеадальнага білоруського грамадства. З причини неадукаванасці большасць з іх НЕ валодала колькі-небудзь развітай палітичнай свядомасцю. І Сћсе ж працес палітичнага прасвятлення сялянскіх мас, іх абудження да свядомага Сћдзелу Сћ грамадска-палітичним жицці краю, распачати демакратамі 30-40-х р. ХІХ ст., Хоць з цяжкасцямі и супяречнасцямі, альо няСћхільна нарастаСћ. Ад іх паводзін у канчатковим виніку стаСћ залежаць и ліс Наша Радзіми. Альо для абудження палітичнай и сацияльнай свядомасці Перш за Сћсе була неабходна якасная Адукация народу. А як раз гетага и не було. Вялікая колькасьць сялян НЕ магла Надав читаць.
значнії змена адбиліся І з Віленскім універсітетам.Пасля яго зачинення теалагічни факультет биСћ ператворани Сћ Римска-каталіцкую духоСћную академію и Сћ 1842 пераведзени Сћ Пецярбург, а. медицинскі факультет, Які стаСћ Медика-хірургічнай академіяй, у 1842 биСћ зачинени.
значний змяніСћся и ліс Горацкай сельскагаспадарчай школи, якаючи була адчинена у 1842 р., а Сћ 1849 ператворана Сћ Сельскагаспадарчи інститут. Пасли паСћстання 1863 яе перавялі Сћ Пецярбург, а Сћ 1864 наогул зачинілі. Цікава, што некатория припісваюць напісанне знакамітай паеми Тарас на Парнасі менавіта студентам Горацкага інституту.
Такім чинам, у Беларусі пасли 1864 не застали ніводнай вишейшай навучальнай встановила. Гета приводзіла ня толькі да інтелектуальнага збяднення нациі, альо и да заняпаду нациянальнай свядомасці. Людзі забивалі, хто яни на самій справе. Критим больш гетаму садзейнічала палітика русіфікациі, якаючи паспяхова праводзілася на землях Беларусі. Ува Сћсіх гімназіях, реальних и камерцийних вучилішчах, духоСћних и настаСћніцкіх семінариях викладанне вялося па-руську. Аднако плиг гетим у Вільні, наприклад, на пачатку XX ст. Сћ дзвюх рускіх гімназіях для жадаючих палякаСћ викладалася польська мова. Тия, у каго билі Грош, ехалі вучицца у Пецярбург. Там, наприклад, добра развівалася юриспруденция. Як ми відаємо менавіта у Пецярбурзе скончиСћ юридични факультет и атримаСћ щабель кандидата права Кастусь КаліноСћскі. Альо далеко не Сћсі, хто з язджаСћ з Беларусі вярталіся на Радзіму. Шмат хто заставаСћся и Адда служиСћ Нова радзіме....
