прапаганди. А таму пабудова такавих павінна Биць ажиццеўлена са зграбнасцю, капітальна и без залішняй паспешнасці" [22, с.1]
Цікавасць да айчиннай старажитнай культури, яе нациянальних мастацкіх каштоўнасцей виклікала ў інший палового XIX ст. Нови адносіни да старажитних збудаванняў, якія ўспрималіся НЕ толькі сведкамі гісториі, альо и мастацкімі помнікамі, што заслугоўваюць ахів и вивучення. I хаця імкненне гета на практици реалізавалася марудна, альо з яўлялася знамянальним. Жорсткий паўстаюць питанні захавання старажитних архітектурних раритетаў XII ст.: Каложскай царкви ў Гродно и Дабравешчанскай - у Віцебску. Стан гродзенскай Каложи и камянецкай Бєлай вежи разглядае ў 1896 Імператарская археалагічная камісія. У 1904 плиг Свяцейшим Сінодзе була створана камісія па рестаўрациі Каложскай царкви, у склад якой увайшлі член технічна-будаўнічага камітета гаспадарчага упраўлення плиг Сінодзе прафесар архітектури А.Н. Памяранцаў (старшиня), член Агульнай присутнасці таго ж праўлення грамадзянскі інжинер П.I. Дзмітриеў, прадстаўнік пекло Імператарскай археалагічнай камісіі архітектар-мастак П.П. Пакришкін, гродзенскі губернскі архітектар I.К. Плотнікаў [35, с.12]. У 1914 архітектар камісіі П.П. Пакришкін Надав стварае праект рестаўрациі царкви (Не биў реалізавани). У тієї жа годину многія стария церкви (не менше високай гісторика-Мастацкай каштоўнасці) звичайна зносілі, а на іх месцев ўзводзілі Нови «благоліпні» храми, нягледзячи на рекамендацию Імператарскай археалагічнай камісіі пераносіць іх у іншия месцев.
Многія з рускіх дойлідаў адигралі вялізную ролю ў збудаванні праваслаўних храмаў на Беларусі - JI.М. Бенуа, В.I. Струеў, I.А. Фамін, У.Ф. Коршикаў. Для реалізациі широкай будаўнічай праграма Сінод у 1870-я рр.. накіроўвае на Білорусь плеяду архітектараў на чале з П. Мяркулавим для праектавання и будаўніцтва праваслаўних храмаў и пристасавання пад іх шерагу каталіцкіх касцелаў.
У різни епархіях працавалі такія рускія дойліди, як А. Ладніцкі, Ф. Афанасьеў, У. Терміну, А. Нектар еўскі и інш. Царкоўнае будаўніцтва було ўскладзена на губернскіх архітектараў. Мінскі архіерей Мітрафан у 1909 запрашае вихаванца Санкт-Пецярбургскай Академіі мастацтваў В.I. Струевой на Пасадена епархіяльнага архітектара. Віцебскі губернскі архітектар У.Ф. Коршикаў праектаваў храми ў Полацку (Крижаўзвіжанскі Сабор, 1902 р.), Лепелі (Сабор, 1896р.), Церкви ў вагомі Бачейкава и Марцінава (1902-1906 рр..), Нова-Замшани І розпочав (1905 р.), Старе Сяло и Астраўскія (1900 р.), будинак ??духоўнай семінариі ў Віцебску (1898 р.). Значную дзейнасць у царкоўним будаўніцтве на Віцебшчине ажиццявілі архітектари В.В. Пакроўскі (в. Валинци), А. Паўлоўскі и П. Вінаградаў (жаночае епархіяль - нає вучилішча ў Полацку). Літоўскі епархіяльни архітектар Шпакоўскі стварае шераг праектаў праваслаўних храмаў на Віцебшчине (в. Їжі, 1912 р.); будаўніцтвам для праваслаўнага ведамства займаўся мінскі губернскі архітектар М.П. Чахоўскі (Мінская духоўная семінария, реканструкция Кацяринінскай царкви ў Мінску); на Гродзеншчине працаваў епархіяльним архітектарам Цярноўскі (церкви ў вагомі Глоўсевічи, Галоўчици и інш.). Культавим будаўніцтвам непасредна займаліся губернскія архітектари Беціні (праект царкви ў р. Гарадок, 1832 р.), Вісконці и інш. Міграция Стила падаўжаецца далей Беларусі - у Польшчу. У 1894 пецярбургскі прафесар, архітектар Л.М. Бенуа ўзводзіць у Варшаві кафедральн...
