Уводзіни
І. Мележа прийшоў у білоруську літаратуру, маючих за плячамі чималі жиццеви вопит. І.У. Паўлавічу,? гавариў М. Танк у яго пяцідзесяцігадови юбілей, - не було патреби прабівацца ў літаратуру. Яна сама яго клікала, калі ен яшче са скаринкай хліба ў кайстри пасвіў статак, калі знаеміўся з кніжнай мудрасцю, а потим з вінтоўкай у руках ішоў па цяжкіх и горкіх дарога Вайни, калі, Парані, вириваўся з кіпцюроў смерці [1, с. 54]. Яго жиццеви вопит як Чалавек и пісьменніка и яркі Талент дазволілі ствариць, па аценци А. Адамовіча, нациянальную сучасности епапею [2, с. 35], аўтар Палескай хронікі приўзняў настільки наша літаратури.
Есць у білоруський літаратури розчини, якія Сталі яе сапраўдним скарбом, гонарам, якая тривала и надзейна ўвайшлі ў яе Залати фонд. Адзін з іх - «Палеская хроніка» І. Мележа. Менавіта беларус, паляшук, Палессе знаходзяцца ў центри аўтарскай увагі, гета галоўния мастацкія аб екти ў палескіх Раманов I. Мележа. У яго биў свій, асабісти, добразичліви и паважліви, погляд на беларусаў, іх мову. А. Адамовіч слушно гавариў: «І. Мележа палемічна абвяргаў у сваіх Раманов абразліви, хоць и ўзаконени традицияй, погляд на палешука, на білоруса як на істоту з нейкага гістаричнага запаведніка ... Шчира паважаючи ўсе лепшае, што народ виніс з мінуўшчини, - найбагацейшую мову, працавітасць, душеўную мяккасць селяніна-палешука - І. Мележа сцвярджаў сілай свойого Талент; гетия людзі не так на паказ вам живуць, що не дзеля екзатичнай забави »[2, с. 7]. Творчасць I. Мележа надзвичай арганічна спалучае нациянальнае и агульначалавечае, асабістае и агульнае, праўду факту и вимисел, епічнае и ліричнае.
Многія розчини, асабліва «Палеская хроніка», - асабіста перажитае, випакутаванае ім. «Малад Мележа пісалася неймаверна цяжка, альо и сталаму и болів вопитнаму - НЕ лягчей. Такий натури биў гети творця. Калі цяпер пригадваеш яго Надав у сами, здавай б, шчаслівия хвіліни ўсеагульнага признання, Поспех, слави, Перад вачима ўзнікае присутуленая, мажной, праставатая ў сваіх абрисах пастава Чалавек з пакутлівим абліччам и з нейкай заўседи вінаватай усмешкаю. Як биццам ен паціху, даверліва прасіў нас, сваіх читачоў: прабачце, што, можа, я не ўсе и не так зрабіў, альо я аддаў вам, што міг », - пісаў В. Вітка [3, с. 49]. Гету ж мнение ў адносінах да «Палескай хронікі» працягвае ў сваіх успамінах А. Адамовіч: «Дий ЦІ мала маглів ўзнікнуць нових задум, рашенняў и складанасцей у такогого Чалавек и Талент! Альо ўсе ж, думаецца, Палеская кніга заставали б галоўнай - як неаплатни доўг, абавязак Перад Зямля «бацькі и маткі» І як найвялікшае творчае шчасце, альо и пакута таксамо ... »[2, с. 10]. «Палеская хроніка» - вяршиня творчай літературна спадщина I. Мележа.
У палею трилогіі Мележа ствариў цели шераг цікавих, запамінальних, яркіх характараў. Яни, сучаснікі 20-30-х гадоў XX стагоддзя, часта вирашаюць праблєми, мучаюцца над питаннямі, якія гетак жа хвалююць нас, людзей XXI стагоддзя. I гета вельмі добра заўважила В. Палтаран: «Са сваім вялікім клопатам пра льно дасканаласць Чалавек, пра чалавечае ўзаемаразуменне, пра чалавечае шчасце на зямлі Мележа-мастак стаіць на самим скрижаванні льно пошукаў сучаснасці: ен значиць Чалавек шлях да людзей, да чалавечай еднасці, засцерагае пекло егаізму, самападману, вучиць розумна, думаючи ладзіць жицце на зямлі. А Няхай хто скажімо, што Чалавек, людзі, ч...
