жицце знішчае, душиць
Засявае чорним болем.
«Чорней біль»
[9, с. 45].
Невипадкова свій верш Таіса Мельчанка назвала менавіта так - «Розпад души». Пает ўсе больш адчуваюць пагрозу іншага Чарнобиля - духоўнага, и таму так устривожана гучаць іх Галасу. Як Глибока винашанае пачуцце виказвае Т. Мельчанка свае розумінню галоўнага, сутнаснага ў годину, калі «магільная ціша стаіць у чарнобильскай зоні» и «пачаўся розпад чалавечай души». Тривога яе пра тое, «каб часцінку живога ми ўсе ж не аддалі на глум».
Існаваннем у зоні випрабоўвае герояў Васіль Бикаў у Аповесці «Ваўчиная яма» (1999). У кожнага з іх биў свій шлях у чарнобильскае пекла, яни добраахвотна асудзілі сябе на ізаляцию. Салдат-дезерцір хаваецца ў зоні пекло пакарану, бомж «тут ... круглі дзень пачуваўся свабодним», приблукала сюди и жанчина-наркаманка. Па сутнасці, усьо яни апинуліся ў пастци, невипадкова пісьменнік параўноўвае іх з лабараторнимі мишамі. Гетия людзі випрабоўваюць на сабе радияцийную Халера, пазбаўлени інстинкту самазахавання и наогул нармальнага чалавечага існавання. Чи не атрималася доўга пагаспадариць у зоні селяніну Карпу, Які, здавай, «дачакаўся свае пари. Хоць праз Чарнобиль ... »[9, с. 102-110]. Яго абрабавалі бандити: забралі каня, карів з цялушкай, виграблі збажину, перавярнулі ўсе Дагар дном. Чарнобиль абудзіў чорния інстинкти, з'явілася нялюдская пошасць - марадзери, рабаўнікі.
Бомж незадоўга да смерці раіць Салдат ратавацца. В. Бикаў ставіць героя ў сітуацию екзістенцияльнага вибару: «Цемра навалілася на ліс, на салдата, и ен ужо НЕ разумеў, у Які пліч ісці. I ЦІ ісці наогул? Сіли ў яго не було Надав устаць ... »[3, с. 145]. Герой пераконваецца, што вижиць у зоні немагчима, бо яна - гета суцельная небяспека, вирадженне, Тупік жицця. Зона - «ваўчиная яма», тієї «знак бяди», Які сімвалізуе заняпад и льно деградацию [6, с. 78].
гірки и балючая праўда пра Чарнобиль адлюстроўваецца ў Аповесці В. Бикава «Ваўчиная яма» з жорсткай бикаўскай няўмольнасцю. Празаік піша пра многае з таго, што ў нас Упарти замоўчвалася. Героі Аповесці падкресліваюць, што чарнобильская катастрофа, дзе, па афіцийнай версіі, нібита вибухнуў мірни Атам, таксамо була звязана з Гонкало узбраенняў, бо ў Чарнобилі НЕ толькі випрацоўвалі неабходную людзям електраенергію, альо и ўзбагачалі плутоній для витворчасці нових ракет з термаядзернимі зарадамі. «Причини катастрофи - усе ж у абаронци. Для ракет патребни ўзбагачани плутоній, бо абароншчикі и гналі яго, каб виканаць и перавиканаць плани да свята ўсіх працоўних - Першага травня. Техніка и НЕ витримала. А за їй и абаронка, ди й палітика таксамо. Альо ж у гета дзяржаве палітика - реч неаспречная, у їй Ніхто ніколі НЕ сумняваецца. Толькі чаму яна патрабуе столькі ахвяраў? »- Разважае адзін з бикаўскіх персанажаў, приадкриваючи заслону над критим, што савецкія кіраўнікі трималі ў строгім сакреце [8, с. 103].
Журботни хаўтурни дзвін, Які гучиць у бикаўскай Аповесці над нямоглим ваўком, дачасна сканалим бамжом и ахопленим перадсмяротним жахам Салдат, набивае вялікую моц. Праз яго вельмі ўражліва падкресліваецца небяспека, што ў реальним жицці пагрозліва навісла найперш над двума з лішнім мільенамі насельнікаў Республікі, якія живуць у забруджаних чарнобильскай радияцияй РАПН, а ўрешце и над усімі намі, б...
