падмуркам, на якім усталяваСћся каляндар хрисціянскі.
Шляхі фарміравання, архітектоніка и семантика традицийнага календар
Разгледзем спачатку логіку пабудови календар адносна асноСћних фазаСћ руху Сонца на небасхіле:
Каляди
(зімовае сонцастаянне)
Багач ЯРИЛА
(восеньскае (веснавое
раСћнадзенства) раСћнадзенства)
КУПАЛЛЕ
(Летняни сонцастаянне)
Каляди - двухтидневае святкакванне у дзень заканчення перияду зімовага сонцастаяння. Купалле - дзень летняга сонцазвароту. Гета дзьве важния фази руху Сонца НЕ небасхіле. Таксамо есць дзьве пераходния фази: веснавое и восеньскае раСћнадзенства. Ярила (супадала з Вялікаднем) - галоСћнае свята у гонар бога Сонца. Багач - свята Сћ гонар заканчення збору Сћраджаю. Аднако структура білоруського календар сведчиць аб критим, што Сћ ім есць яшче Чатир святі, якія адзначаліся Сћ різни прамежках годині паміж чатирма фазамі Сонца. Яни фіксавалі пераход адной пари року Сћ іншую. Заканченне зіми и надиход Вясна билі пазначани Масленіцай (у інших регіенах Беларусі гета маглів Биць Стречанне, гукание Вясна, Саракі, Звеставанне, або Благавешчанне), наприканци Вясна и напачатку літа святкавалася Семуха (зяления святкі, вадженне куща, вадженне Страл). Жніво (з зажинкамі и дажинкамі) фіксавала сітуацию перахода літа Сћ Восени. Нарешце, на стику восені и зіми адзначаліся Восеньскія Дзяди. Неабходна адзначиць яшче адну асаблівасць календар: калі святі першага циклу мелі дакладна визначания дати, то святі пераходния билі рухомимі, гетаксама як и мяжа паміж порамі року.
В«На мяжи I i II тисячагоддзяСћ н.е. на Сћсходнеславянскіх землях паступова пачинаецца распаСћсюджваннехрысціянства - Нова віри, якаючи принесла з сабой Нови духоСћния и культурні та каштоСћнасці В»[7]. Гета биСћ Складанний духоСћни, светапоглядни и сациякультурни працес, у виніку якога Беларускі народ не адцуураСћся палею літературна спадщина и адначасова приняСћ нову віру. Ми лічим, што у гетим випадкі фундаментам застаСћся народні каляндар, а нова було пераасенсавана и адаптавана праз призму старога. В«З цягам годині народні каляндар Сћ значнай Ступені асіміляваСћ хрисціянскі и прицягнуСћ да важливу сваіх урачистасцей галоСћния святі хрисціянскай накіраванасці. Адначасова з Калядамі пачалі адзначаць раств Христова, з Вялікаднем - Великдень, з Семухай - Тройці, слідах за Купаллем пачаСћ святкавацца Ян, або Іван Купала; збору жита пачаСћ адпавядаць Спас. Адначасова са Святішого заканчення збору Сћраджаю Багач пачалі адзначаць раств Багародзіци. Восеньскія Дзяди, якія адзначаюцца напяредадні Сћшанавання памяці Дзмітрия Салунскага, пачалі називацца ДзмітраСћскімі або ЗмітраСћскімі, Дзядамі В»[3, с. 24],:
Каляди
раств
В
ВОСЕНЬСКІЯ Дзяди
ДЗМІТРАРЋСКІЯ МАСЛЕНІЦА
Дзяди УЛАССЕ
Багач
раств ЯРИЛА
БАГАРОДЗІЦИ ВЯЛІКДЗЕНЬ
ЖНІВО семуха
СПАС Тройці
КУПАЛЛЕ
ЯН, ІВАН КУПАЛА
Культ продкаСћ як структураСћтваральни принцип традицийнага календар
Засяродзім уваг на святочні колазвароце беларусаСћ. Нельга НЕ адзначиць адну вельмі виразную яго асаблівасць. Большасць святаСћ у палею паслядоСћнасці з'ариентавана на диялог Чалавек з природай, асноСћни Сенсит якога - заручицца падтримкай сілаСћ природи, каб яни пасприялі сельскагаспадарчим роботам селяніна. Альо Нельга НЕ заСћважиць, што у цикл земляробчих святаСћ уключани два святі, характар ​​и Сенсит якіх адрозніваецца пекло усіх астатніх. Гета веснавая РадаСћніца и Восеньскія Дзяди - Найбільший паширания святі, звязания з ушанаваннем продкаСћ. Калі ми на схемі злучиться веснави и восеньскі Дні Сћшанавання, то стане тютюнового, што гетия святі як би акресліваюць паСћсферу, якаючи ахоплівала годину правядзення асноСћних земляробчих робіт. Дні Сћшанавання продкаСћ адзначалі мяжу пачатку и заканчення циклу земляробчих каляндарних святкаванняСћ. Калі ж Сћлічиць, што раней у беларусаСћ пачатак новаго року супадаСћ з днем ​​веснавога раСћнадзенства, то атримліваецца, што дерло Святішого новаго жиццевага циклу станавілася РадаСћніца. Такім чинам, культ продкаСћ з'яСћляецца своеасаблівим структураСћтваральним принципам народнаго календар беларусаСћ:
Каляди
раств
ВОСЕНЬСКІЯ ДЗЯДИМАСЛЕНІЦА
ДЗМІТР. Дзяди УЛАССЕ
Багач ЯРИЛА
РАСТВО4.04 ВЯЛІКДЗЕНЬ
БАГАРОДЗІЦИ
інша прачистая6.05
радаСћніца
Дажинкі З ЕМУХА
СПАС Тройці
ІВАН (ЯН) КУПАЛА
КУПАЛЛЕ
Заключенне
Такім чинам, паводле традицийнага навуковага в...
