што суддзя Сакальніцкі - ідеальни герой: Антону Сабковічу, як адмоўнаму персанажу, Дунін-Марцінкевіч процівастаўляе ідеальнага суддзю Сакальніцкага и Маладога пана Станіслава Зацнеўскага - прадстаўнікоў ліберальнага дваранства, що не разумеючи таго, што гета тия ж експлуататари , толькі форма іх експлуатациі больш витанчаная [Шаўлоўская 1981, с. 29].
Даследчикі НЕ сумняваюцца, што ў камедиі заліт В. Дунін-Марцінкевіч закрануў шераг льно-філасофскіх и сацияльних праблем, адлюстраваў класави антаганізм у білоруський вёсци пареформеннага перияду.
У камедиі заліт паказана, што годнасць людзей аценьваецца НЕ іх разумовимі и душеўнимі якасцямі, що не індивідуальнимі здольнасцямі, а багаццем, грашима, Золатая. Грошев - гета Сіла, Паша и слава. Гета добра розум Антон Сабковіч:
Маю гроша, травню я,
мені Ніхто тут не раўня;
Прад маёй машонкай поўнай
гнецца роўни и няроўни
[Дунін-Марцінкевіч 2007, с. 339].
Биў годину, калі ен НЕ меў грошай, дик яго ўсяляк зневажалі, лічилі нікчемним, асталопам, дурнем. Альо як толькі Сабковіч разбагацеў, адносіни да яго змяніліся, бо цяпер яму кланяюцца, бачаць яго розумним, ВАРТА павагі:
Як ганяў скаціну ў ліс,
шкірних чуць НЕ з фігай ліз,
А як стаў багат сягоння,
Б юць паклон мені на паклоне ...
Пісар, війт ЦІ акання
Називалі балваном, -
Як пачулі толькі гроша,
Те знайшлі ї розум хароший
[Дунін-Марцінкевіч 2007, с. 339].
Тема грошай и з яднани з ёю матиў жаніцьби дзеля грошай складаюць ідейна-мастацкі, сюжетна-кампазіцийни стрижань п еси, вакол якога адбиваецца асноўнае дзеянне.
Асноўни персанаж Залётаў - Антон Сабковіч. Гета кулак-міраед, вяскови буржуа, тип самаго драпежнага експлуататара, Які нараджаўся ў пасляреформеннай вёсци, - адзначае А. Семяновіч.- На вобразе Сабковіча Дунін-Марцінкевіч упершиню ў білоруський літаратури ставіць и вирашае праблему сацияльнага антаганізму паміж вясковай беднатой и кулацтвам [Семяновіч 1985, с. 52].
Антон Сабковіч Живе толькі адной Мета: вибіцца ў людзі, разбагацець любимі сродкамі. Прага да наживи, та накаплення грошай НЕ спиняе такіх людзей ні Перад чим. На яго мнение, критерием вартасці чалавека з яўляюцца толькі гріш и Золатая, а не яго асабістия якасці.
У маналогах Сабковіча раскриваецца ўся агідкасць яго паводзін, мативи яго поглядаў и ўчинкаў:
Вісь, наприклад, шумна ўходжу да панскай салі, поўнай гасцей, дик што ж ... прибліжаюся да пані-гаспадині, тримаючи ліву руку ў кішені, а праваи, як б не хочучи, цісну йой ручку так -па-панського и кажу праз ніс: коман ва, як здароўечка, як ідзе гаспадарка, и так далей, - цікавасць ... Дик што ж ... пасли падиходжу да гаспадара, з Каторі, як роўни з роўним, цалуюся; далей, усунуўши ўжо абедзве рукі ў кішені І як б не хочучи, бразгаю сумисля ўсипаним туди Золатая, навокал з гари ўзіраюся и з павагаю ... дик што ж ... ківаю Головата адним ніжей, другім Менш нізка - паведля багацця и становішча іх ... [Дунін-Марцінкевіч 2007, с. 341].
Для раскрицця мінулага сатиричнага героя аўтар п еси каристаецца НЕ драматичнимі, а епічнимі, апавядальнимі сродкамі. Вуснамі Маршалка падаецца біяграфія Сабковіча:
Сабковіч - невядомага роду, гадоў з дваццаць таму назад пасвіў бидла сваіх сваякоў; навучиўшися криху читаць и пісаць, дастаў, на няшчасце маіх сваякоў Сулікоўскіх, месца пісара и Тамака, добра нахапаўшися, пакінуў службу. Праз нейкі годину ми бачим яго ў пані Валовічихі, кабети з анельскім серцам и НАДТО даверчивай. Чи не марнаваў ен и Тамака годині, добрим прикладам чаго можа Биць здаренне ў адним мястечку, дзе людзі Валовічихі, пазнаўши на конях дарабковіча хамут свае пані, хацелі зацягнуць яго ў стан, и каб НЕ ўцек, добра меўся б, галубок. Альо найвялікшай запамгай яму була смерць графа Багацкага. Нябожчик, падаючи ў воду, викінуў з бакавой кішені бумажнік виконував і як ен трапіў да Сабковіча, Вед НЕ толькі богу, а і людзям. Вісь скуль яго багацце! Потим ен ўзяў у аренду нямали хвальварак и заняўся биццам таргоўляй, каб змрочиць людзей. Вось хто Сабковіч [Дунін-Марцінкевіч 2007, с. 379].
Прагавітасць Сабковіча, яго бесчалавечнасць и жорсткасць виразна вияўляюцца праз адносіни да батракоў Петрука и Марисі, а таксамо да сталяра Мордкі.
Сабковіч. Дик што ... слова - вецер, а распіска гета грунт, мій дараженькі; Дураном вериць на слова, а розумні каристае з таго, дик што ... Вісь я ўж...
