му - В«АнтонВ» М. Гарецкага.
У годинник іншаземнай інтервенциі и грамадзянскай Вайни, калі воіни-чужинци тапталі Беларускія палеткі, рабавалі насельніцтва, калі Білорусь Каторі раз ужо за даволі кароткі термін аказвалася Сћ коле чиіхсьці ваенна-палітичних інтаресаСћ и амбіций, Л. Родзевіча як сапраСћднага патриета, адданага сина палею зямлі вельмі хвалявалі наступния питанні: чаму Такі горкі ліс БацькаСћшчини? Што Будз з нею далей и што треба рабіць для визвалення и адрадження роднаВ старонкі? Якія Сћвогуле месца и роля інтелігенциі, асабліва творчай, у гета справе и барацьбе? Усе названия питанні и билі пастаСћлени Сћ п'єсою В«Сказ аб гусляхВ». Вядома, Л. Родзевіч у сваіх хваляваннях и Турбота НЕ биСћ адзінокі. Узяць хоць би таго ж Янку Купалу, тривожния роздуми якога виліліся Сћ вершили В«жидиВ», В«Годзе!В», В«На призьбе В», шерагу інших твораСћ. Даречи, многія з іх упершиню Сћбачилі світло у газеце В«БілорусьВ», дзе Якраз и биСћ змешчани В«Сказ аб гусляхВ». Таму, відаць, невипадкова, што абразок биСћ присвечани В«чарадзею білоруський лірикі - Янку КупалуВ». Дзеянне Сћ В«Розповіді аб гусляхВ» адбиваецца на Полацкай зямлі Сћ годинник глибокай старажитнасці. Пачинаецца твор невялічкім, альо надзвичай вобразним празаічним уступах, у якім аСћтар Малю жудасную карціну, што Сћтварилася пасли вялікага пабоішча. Сярод разбуренняСћ, пажараСћ безлічи загінуСћших и іх неад'емних спадарожнікаСћ груганоСћ блукає поСћни адчаю и скрухі гусляр. Гора яго невимернае: вораг усьо разбуриСћ, патаптаСћ Ніви, палеткі, сенажаці, пазабіваСћ родзічаСћ и супляменнікаСћ, а ацалелих пагнаСћ у Палон. Акрам таго, паламаСћ яшче и гуслі. А разам з гуслямі знікла пісня, што В«па сцежках, между красак и дубоСћ цяністих ... хадзіла Сћ бляск сонца прибрана, край адгукаСћся рехам галасістим, а Реха чуСћ Ільмень, Царград муравай. І віча Сћ Полацку песняй гардзілася, и гета жа песняй старонка малілася ... В». А наогул, ці есць падстави бедаваць гусляр аб сваім інструменце, калі навокал такія разбуренні и незлічония чалавечия ахвяри?! Л. Родзевіч сцвярджае: так, есць, бо сапраСћдни мастак палею творчасцю будзіць народ, заклікае да барацьби за Лепша частку, та визвалення краіни пекло захопнікаСћ-чужинцаСћ. СапраСћдни мастак - неад'емная часцінка духоСћнага и інтелектуальнага патенциялу народу, без якога нармальнае развіцце гетага народу немагчима. Творчасць мастак Сћбірае Сћ сябе Сћсе біди, ТУРБОТА, думкі, мари, імкненні, спадзяванні, якімі Живе народ. В«Я - гета Сћсе, што ви бачице, увесь край, - ускліквае гусляр, - а Сћвесь край - гета я. Яго радасць - Мая радасць, яго гора - травні гора В». Палимянае слова мастаки здольнае зрабіць амаль немагчимае. Так и пісня гусляра, якую ен зайграСћ на адрамантаваних гуслях, В«аживіла, прабудзіла Ламізялеза, Вярнігору, Вирвідуба и інших - яни падимаюцца, хапаюцца за Зброя і пяюць:
Гей, схамяніцеся пекло сну -
Пара, пара нам уставаць!
Ад ворага ліхога слід,
далі Помста просіць нас.
Дик хто устаСћ, аружжа ладзе
І Будз гатоСћ на кліч, на збор!
Ми, як арли тих груганоСћ,
Разгонім ворагаСћ сваіх.
Дакажам ім, навучим іх,
Што грізні и бяссмертни ми,
Што моц - магучи Волат есць
Зх нас шкірним целам и душею! В»
Пісня-покліч на гетим НЕ Сконч. Ми специяльна перапинілі яе, каб з'акцентаваць уваг на двох апошніх СЛУПКО, якія праясняюць сутнасць асноСћнай праблематикі твора и яго канфлікту
А ти, Гультай, забаСћку кінь!
ЗнайшоСћ калі и дзе іграць.
Жицце - Змаганні, дик за край
І за жицце у бітву йдзем!
Адняць Тре гуслі у яго
І Даць атручания стрели,
Лук пругкі ...
Якія актуальния гетия радкі па свайму змястоСћна-праблемнаму напаСћненню для нас, беларусаСћ! Як пераклікаюцца яни з усей сумна-трагічнай гісторияй адносін нашага народу да сваіх мастакоСћ, творцаСћ, та палею нациянальна свядомай інтелігенциі! Вядома, гета НЕ віна нашага народу, а яго бяда ...
В«Сказ аб гуслях В», нягледзячи на сціплия памери, з'яСћляецца творити шматпраблемним и шматаспектним. Наогул Вартан здзіСћлення и захаплення Сћменне Л. Родзевіча вельмі Сћдала, па-майстерску звязваць, сплятаць у адзін непариСћни вузел у адносна невялікім розчини цели шераг надзвичай важливих праблем, якія НЕ трацяць з цягам годині палю актуальнасць!
Некаторимі момантамі палею праблематикі пераклікаюцца са В«Сказ аб гусляхВ» драматичния сцени В«ДосвіткіВ». В«Міру, міруВ», - просяць, заклікаюць, патрабуюць знясіления Вайн и разбуреннямі Беларускія сяляне. Критим болів, што да гета Вайни яни НЕ маюць ніякага дачинення. В«Вось я думаю сабе, - кажа адзін з мужикоСћ, - Туля па ямах, як забойца, кінуСћ гаспадарку, сям'ю, и за што, и нашто? В»Рознамасния захопнікі, якія наваднілі Білорусь, вядуць, па словах тих жа сялян, Вайн НЕ столькі паміж сабою, колькі з іх курамі ди парасятамі. А яни, мясцовия жихари, хочуць прост...
