у наведвалі мітр. Панцялеймана и яп. Філафея, стараючися даведацца аб цяжкасьцях и перашкодах у беларусізацийнай Працюю, як и аб чаргових мераприемствах уладикаСћ па гета справе. Мітрапаліт заСћседи зводзіСћ Гутарко на пабочния праворуч, цьвердзячи, што Сћ сучаснасьці хопіць для духавенства ви-конваць треби и адпраСћляць багаслуженьні. Уладика СћважаСћ за патребнае затримаць расейскую мову Сћ царкоСћним жицьці для гарадоСћ и мястечак, бо ен уважаСћ, што гарадзкое насельніцтва відав толькі расейскую мову. Для вяскових приходаСћ мітрапаліт пагаджаСћся Сћвесьці білоруську мову, альо на гета патребен даСћжзйши годину, и то пасьля заканченьня Вайни.
Яп. Філафей, плиг спатканьнях з беларускім активам цьвердзіСћ, што ен хацеСћ-б працаваць у беларускім напрамку Сћ царкве, аднако ен зьяСћляецца толькі вікарним и нічога ня можа зрабіць бяз Згоди мітрапаліта.
Тади актиСћ распачаСћ больш систематичнае Сћзьдзейнічаньне на менскіх уладикаСћ. У гетим плянів биСћ пададзени мітр. Панцялейману мемарандум, у якім висоСћваліся наступния пастуляти:
1) паведаміць увесь Беларускі народ праз адчитаньне Сћ церквах аб радасним факцій арганізациі Білоруський аСћтакефальнай нациянальнай ПраваслаСћнай Царкви;
2) визначиць кіраСћніком тимчасовай мітрапалітальнай управи Сћ Менський яп. Філафея;
3) запрасіць да ПРАЦІ Сћ мітрапалітальнай управі Наступний знаних беларускаму грамадзянству сьвятароСћ з вишейшай багаслоСћскай асьветай: Н. П., М. Лапіцкага, I. Кушнера, А. Н., а на сакратара - АСћгена Асіповіча; запрасіць на япіскапскія кафедри - архім. Апанасов Мартоса, япіскапа Веніяміна Навіцкага, Прат. Симона СеСћбу и абсадзіць ІМІ япіскапскія кафедри на Беларусі;
4) запрасіць да япіскапскіx кансисторияСћ сьвятароСћ беларусаСћ з вишейшай багаслоСћскай асьветай;
5) абсадзіць усьо благачиньні беларусамі;
6) арганізаваць плиг шкірним приходзе царкоСћни камітет;
7) арганізаваць неадкладна духоСћную семінарию Сћ Менський;
8) визначиць камісию дзеля апрацаваньня статуту Беларуськай АСћтакефальнай Царкви;
9) визначиць тимчасовую екзаменацийную камісию для спраСћджаньня кваліфікацияСћ кандидатаСћ на сьвятароСћ и псаломшчикаСћ. Агуле гети мемарандум меСћ 17 пунктаСћ. Мітр. Панцялейман и яп. Філафей НЕ далі ходу атриманаму мемарандуму. p> Чи не атримліваючи ніякага водгуку пекло уладикаСћ у напрамку беларусізациі царкви, група менскага активу пастанавіла зацікавіць ширейшае кола білоруський грамадзкасьці недастатковай дзейнасьцяй у галіне царкоСћнага жицьця. Па ініциятиве активу була арганізаваная Нарада Сћ канц сьнежня 1941 р., з удзелам мітрапаліта, яп. Філафея, Прат. Я. Балая, сьв. М. Лапіцкага, сьз. I. Кушнера, д-ра I. Ермаченкі, інж. I. Касяк, поч. упав. Ю. Саковіча, суд. А. Арехви и інш. На нарадзе виказваліся подивимось аб необходнасьці придаваць адбудоСћванай праваслаСћнай царкве Беларускі характар, духавенства павінна прапаведваць пабеларуску и СћзгадоСћваць сваіх прихаджанаСћ у праваслаСћним беларускім духу. Уладикі паведамлялі аб цяжкасьцях для такої ПРАЦІ Сћ бягучи ваенни годину. Мітрапаліт зазначиСћ, што Сћ сучаснасьці асноСћнай справай для духавенства зьяСћляецца виконваньне требаСћ.
Мітрапалітальную Сћправу Сћ Менський наведваСћ Прат. Аляксандра КоСћш, прабиваючи на приходзе Сћ Плешчаніци. Ен висоСћваСћ патребу неадкладнай беларусізациі царкви и гостра дамагаСћся адсуненьня Прат. Я. Балая пекло кіраСћніцтва Сћ царкве, як ведамага расейскага царкоСћнага дзеяча з Віленскай епархіі. У хуткім годині Прат. КоСћш биСћ ариштавани и пасаджани Сћ Менської турму. Адзін Беларускі сьвятар наведаСћ СД з прозьбай аб висьвятленьні причини аришту І з захадамі аб звальненьні ариштаванага. Нямецкі Сћраднік СД паказаСћ сьвятару акти НКВС, ніби паходзячия з Вільні, на Аснова якіх Прат. КоСћш абвінавачваСћся, як бальшавіцкі працаСћнік. У Прибалтици и Вільні дзеіСћ у гету пару савецкі екзарх Сяргей са сваім расейскім активам; Беларускі сьвятар даводзіСћ фальшивасьць паказаних актаСћ и правакацийнасьць усей впорався абвінавачаньня Прат. КаСћша, як працю взяти савєцкую-расейскіх рук, винішчаючих беларусоСћ. Аднако, стараньні засталіся бяз виніку и Прат. КоСћш биСћ расстраляни немцамі. Сьмерць Прат. КаСћша кідала сьвятло на ікоцни супраціСћ беларусізациі царкви праз расейскія дзейнікі.
Прат. А. КоСћш биСћ Чалова беларускім праваслаСћним сьвятаром и биСћ ширака ведів за палю ахвярную и нястомную дзейнасьць за беларусізацию праваслаСћнай царкви Сћ Польшчи. На працягу 25 рік ен стійка змагаСћся супроць расейскага засільля Сћ Віленскай епархіі и зрабіСћ шмат кариснага для Адрадженьне білоруського нециянальнага характар праваслаСћнай царкви на Беларусі. ПасяліСћшися Сћ Вільні Прат. А. КоСћш биСћ настаСћнікам релігіі Сћ Віленскай Беларуськай Гімназіі и кіраСћніком інтернату гета-жа гімназіі. Стараньнямі яго була адбудаваная Пятніцкая царква Сћ Вільні и арганізаваная, як беларуская гімназияльная царква. ...
