нцаСћ на чалі з гетьманам Б. Хмяльніцкім у МАІ 1648 у баях з каралеСћскімі войскамі пад ЖоСћтимі Водамі и Корсунем виклiкалi узброения виступленнi беларускiх сялян i Гараджаєв. Для падтримкi народнаго руху Б. Хмяльнiцкi накiраваСћ на Білорусь казацкiя В«загониВ» (Атрада) на чале з Галавацкiм, Кривашапкам, Нябабам, Хвясько i iнш. Адначасова пекло Гомеля да Барисава, Бихава i Магiлева рассилалiся гетманскiя Сћнiверсали з заклiкам да паСћстання. Так восенi 1648 жихари Мазира, Турава, Гомеля, Речици i iх наваколляСћ В«усьо паказачилiся i паклялiся адзiн іншому стаяць да апошняга В». Асобния фарміраванні шляхти билі разбіти пад Кобрин, Мазиром, Черикавим и інш. p> Чарговая перамога Б. Хмяльніцкага над польскім апалченнем пад ПіляСћцамі 21 верасня 1648 р., активізавала паСћстанцкі рух на Беларусі. Мясцовая шляхта пача фармiраваць палі сіли и вербаваць наемнiкаСћ. Агульнае кiраСћнiцтва шляхецкім військам було Сћскладзена на вялі Кага гетьмана літоСћскага Я. Радзiвiла. У кастричніку 1648 р. шляхецкае війська на чале са стражнікам Мірскім пасли Сћпартай барацьби авалодалі Пінскам i Жорсткий пакаралі яго абаронцаСћ, забіСћши больш за 3 тис. мяшчан, у критим лiку жанчин i дзяцей. Такi ж ліс спасцiг абаронцаСћ Черикава. У студзені 1649 Я. Радзівіл на чале 10-тисячнага війська прайшоСћ па Турава, Петрикаву, Мазири, Бабруйск, Речици и на працягу зіми падавіСћ усьо лакальния ачагі паСћстання. p> Вясна 1649 з Украіни на Палессе прибиСћ 3-тисячним загін палкоСћніка Галоти и паСћстанне ізноСћ стала разгарацца. НеСћзабаве тут з'явіліся загони Гаркуша, Пабадайли, КричеСћскага i iнш. Б. Хмяльніцкі працягваСћ накіроСћваць казакоСћ на Білорусь, каб скаваць сіли Радзівіла и НЕ дапусціць іх злучення з каралеСћскімі войскамі. Альо 21 червеня 1649 шляхце Сћдалося разграміць групоСћку сялянска-казацкіх паСћстанцаСћ на чале з М. КричеСћскім, а затим лагер Пабадайли каля Лоєва. У виніку паСћстанцкі рух рассеяСћся на асобния плині, страціСћ масавасць и набиСћ форму партизанскай барацьби. p> 6 жніСћня шляхецкае війська ВКЛ захапіла КіеСћ аб'ядналася з каралеСћскім. 28 верасня 1651 Б. Хмяльнiцкі биСћ вимушани падпісаць НЕ вигадни для сябе БелацаркоСћскі мір. ЗастаСћшися без казацкай падтримкi, беларускiя паСћстанци НЕ здолелi працягваць адкритую барацьбу, некатори годину дзейнiчалi паасобку, альо Сћ далейшим билi вимушани спинiць супрацiСћленне. Відавочна, што Сћ ліку причин параження паСћстання на Беларусі з'яСћлялася адсутнасць такий арганізаванай сіли як козацтва и адзінага центра кіравання. Усе виступленні як сялян, так и мяшчан, билі лакальнимі и НЕ скіроСћваліся на дасягненне адзінай мети. Тою не менше, па сваім характар, маштабах яни мелі прикмети антифеадальнай Вайни.
Адним з винікаСћ казацкага паСћстання на РЋкраіне з'явілася Сћваходжанне яе левабярежнай часткі (Гецьманшчини) у Расію пад пратектарат маскоСћскага цара. Альо пераяслаСћскі дагавор ператвариСћ канфлікт паміж казацтво и польскай шляхтай у Вайн РП з Расіяй. p> Каристаючися цяжкім становішчам РП, цар Аляксєй Міхайлавіч (1645-1676) вирашиСћ замацаваць Поспех захопам суседніх з Расіяй зямель ВКЛ. Яго разлік на пераможную кампанію будаваСћся НЕ толькі на рускае 80-тисячнае війська (супраць 10-тисячнага шляхецкага), альо и на дапамогу білоруського насельнiцтва. p> Зх пачаткам літа 1654 рускiя стральци перайшлі мяжу ВКЛ. У паСћночним напрамку за літа стральци заваявалі Полацк, МсціслаСћ, Оршу, у верасні - Смаленск, у канц Лістапада - Віцебск. На поСћднi яни з дапамогай 20-тисячнага казацкага війська захапiлi Гомель, Чачерск, Прапойск, БихаСћ. Некатория Гарад, та прикладу, МагілеСћ, здаваліся без супраціСћлення. Літах 1655 пача Нова настанням рускiх військ на чале з ваяводам Трубяцкім, якое Сконч захопам центральная i заходняй часткі Беларусi разам з Вiльняй. p> У ліпені 1655 шведскі кароль Карл Х ГустаСћ рушиСћ Вайн на РП и захапіСћ вялікую яе частко разам з Варшавай. У тих умів шляхецкая групоСћка паспрабавала аднавіць самастойнасць ВКЛ. Зх гета Нагода Я. Радзівіл пайшоСћ на заключенне САЮЗ ВКЛ са Швецияй и Сћ кастричнiку 1655 падпісаСћ акт так званай Кейданскай унii. Альо асноСћная маса шляхти застали Вернан уніі В«двох народаСћВ». p> Небяспека Сћмацавання Швециі примусіла цара припиніць баявия дзеянні супраць РП и 24 кастричніка 1656 падпісаць з їй так званае Віленскае перамір'е. Па яго Сћмовах на акупiраванай териториі Сћлада заставали за рускімі ваяводамі. Критим з білоруський шляхти, хто присягаСћ цару, надавалiся праві рускіх дваран. Насельнiцтва i палонния павінни билі ахрисціцца Сћ праваслаСћную віру Каталiцкiя i унiяцкiя храми зачиняліся. Становішча яСћреяСћ значний пагоршилася. p> Разам з критим паводзiни рускiх стральцоСћ на Беларусi виклiкалi моцнае незадавальненне мясцовага жихарства. Целия сялянскiя i рамеснiцкiя сем'i вивозiлiся Сћ Расію. У виніку людзі адмаСћляліся пекло присягі на вернасць цару и браліся за зброю. У 1658, калі баявия дзеянні паміж РП и Расіяй аднавіліся, виступленні супра...
