вятога Яна), дзе хаваСћся пад імем Ігната Вітаженца. Святаянскія мури - вялікі квартал. Тут, у будинках, што ранєй належилі універсітету, мясцілася гімназія, музей старажитнасцяСћ, центральни архіСћ, абсерватория, а таксамо Кватера для служачи. У адной з іх другі місяць здимаСћ пакой КаліноСћскі. А непадалек - праз вуліцу - знаходзіСћся генерал-губернатарскі палац. Так, па Волі випадкі, у апошнія Дні паСћстання ревалюцийни камісар и яго кат жилі побачим. Паколькі дакладни адрас КаліноСћскага биСћ невядоми, спатребілася дзве роти салдат, каб акружиць квартал и пачаць вобиск. Калі пастукалі Сћ Кватера ревалюциянера, дзвери адчиніСћ Малади Чалавек и спакойно назваСћ палі імя и прозвішча "Ігнат Вітаженец". У тієї пані момант ен биСћ ариштавани. p> Пад годину слідства и суду Кастусь КаліноСћскі цверда стаяСћ на палею пазіциі и адмаСћляСћся супрацоСћнічаць са слідства. ДаСћши паказанні па палею уласнай дзейнасці, ен адмовіСћся даваць інфармацию па інших асобі, якія цікавілі следчую камісію, мативуючи гета так: "... грамадская адкритасць з'яСћляецца станоСћчай рисай асобі, альо шпіенства апаганьвае Чалавек ... травні паказанні па [інших] асобі ... НЕ могуць сприяць заміренню краю ... ... Усведамленне гонару, уласнай годнасці и таго становішча, якое я займаСћ у грамадстве, що не дазваляюць мені ісці па іншим шляху. "
Зх турм КаліноСћскі перадаСћ на волю В«Лісти з-пад шибеніциВ»: В«... Брати травні, мужикі родния. З-пад шибеніци маскоСћскай приходзіць мені так вас пісаці, І, можа, раз астатні. Гірка пакінуць зямельку рідну и цябе, дарагі мій Народзе. Грудзі застогнуць, забаліць серца, - але не шкода згінуць за тваю праСћду ... Няма ш, браткі, большага шчасця на гетим Свеце, як калі Чалавек у Головата травні розум и науку ... . Але як дзень з ноччу НЕ ходзіць разам, так не ідзе разам наука праСћдзіва з няволяй маскоСћскай. Дапокуль яна Сћ нас будз, у нас нічога НЕ будз, що не будз праСћди, багацтво и ніякай наукі, - адно намі, як скацінай, варочаць будуць задля дабра, але на пагібель нашу ... Бо я табе з-пад шибеніци кажу, Народзе, што тагда толькі заживеш шчасліва, калі над табою Маскаль Сћже НЕ будз. Твій слуга Яська - гаспадар з-пад Вільні В»
Царскі ваенна-паляви суд виніс пастанову: пакараць КаліноСћскага смерцю на шибеніци. Кастусь КаліноСћскі биСћ ПУБЛІЧНА павешани на гандлевим Пляц Лукішкі Сћ Вільні. Са словаСћ вачадкікаСћ КаліноСћскі ішоСћ на пакарану сміла. Калі яму читалі канфірмацию, ен стаСћ рабіць заСћвагі; так, наприклад, калі назвалі яго імя: дваранін Вікенцій КаліноСћскі, ен СћсклікнуСћ: "У нас няма дваран, усьо роСћния". p> У момант катавання Кастусеві КаліноСћскаму толькі споСћнілася 26 гадоСћ. Ен пайшоСћ з жицця Сћ самим яго росквіце, поСћни планаСћ и ідей. Такім ен и застаСћся назаСћседи Сћ памяці народу - Малад, чоловікова и пригожим [11. с. 87]. p> Сярод самих цікавих светапоглядаСћ вядомага білоруського ревалюциянера можна вилучиць думкі аб стваренні сялянскага абшчиннага сациялізму, інакш Кажучи першия калективістскія Захадите; ліквідацию Сћсіх класавих, нациянальних и релігійних привелей и абмежаванняСћ, з Мета зрабіць галоСћнай каштоСћнасцю чалавечай асобипрацу, аценьваць Чалавек за впоралися. Вялікую ролю як у працесе пераСћтварення старога грамадства, так будаСћніцтва новаго жицця К. КаліноСћскі адводзіСћ жанчине. Ен добра бачиСћ пригнечанае становішча білоруський сялянкі, жицце якой було яшче больш цяжкім, чим у мужчини. КаліноСћскі бачиСћ НЕ толькі горкі ліс жанчини-працаСћніци, альо и жанчини-маці. Ревалюциянер биСћ за сацияльнае визваленне працоСћнай жанчини и дасягненне яе фактичнай роСћнасці з мужчинамі. А найлепшай Форман дзяржаСћнага ладу КаліноСћскі лічиСћ демакратичную республіку.
Кастусь КаліноСћскі - магчима сама значная фігура Сћ білоруський гісториі. І НЕ толькі таму, што ен узначаліСћ паСћстанне 1863-64 рр.. на Беларусі, не толькі таму, што приняСћ пакутніцкую смерць за БацькаСћшчину. Самана галоСћнае у ягонай постаці - ен стаСћ гістаричним Мастом паміж старажитнай ідеяй дзяржаСћнасці Вялікага Княства ЛітоСћскага и ідеямі білоруського нацияналізму 20-га стагоддзя, якія увасобіліся Сћ ствареньні БНР у 1918 р., а іх лягічним завяршеньнем стала стваренне незалежнай білоруський дзяржави Сћ 1991
3. НАСТУПСТВИ ПАРЋСТАННЯ ДЛЯ ЯГО РЋДЗЕЛЬНІКАРЋ І ІНШИХ ЖИХАРОРЋ Беларусі
ПаСћстанне 1863-1864 рр.. па сваіх метах було спробай нациянальна-демакратичнай ревалюциі, накіраванай на звярженне самадзяржаСћя и Сћсталяванне нациянальнай и сацияльнай роСћнасці. Аднако, абмежаваная праграма паСћстання вимкнув з удзелу Сћ ім широкія маси сялянства. Расійская грамадскаць таксамо НЕ падтримала виступленні - спачуваСћ паСћстанцам, Бадай, адзін толькі герценаСћскі "Дзвін". Адсутнасць адзінага плану, узаемадзеянняСћ паміж атрадамі, сакавіцкі пераварот и чатирохмесячнае кіраванне "Білих" - усьо гета разам и привяло інсургентаСћ да параження. Калі на чалі паСћстання зноСћ Сталі "чирвония", виратава...
