В«лiберум ветаВ».
Пачинаючи з 1648 и да 1717 РП знаходзілася Сћ таборі амаль бесперапинних войнаСћ з Расіяй, Швецияй, Асманскай імперияй, кримскімі татарамі. Далеко не Сћсе яни заканчваліся пераможна для яе. Суседзi РП - Прусія, АСћстрия и Расія адкрита виказвалi да яе теритарияльния претензii. Так, у гади ПаСћночнай Вайни (1700-1721) прускі кароль планаваСћ аддзяліць пекло РП узбярежжа Балтикі. АСћстрия претендавала на заходная РЋкраіну. Расія будавала плани адносна далучення астатняй Украіни и Беларусі. p> НегатиСћнае Сћздзеянне на Сћнутрипалітичнае жицце РП працягвала аказваць вань аб дисідентах (іншаверцах). З другог боці, нераСћнапраСће насельніцтва Сћ справах для віри виклікала Сћмяшальніцтва з боці суседніх дзяржаСћ, асабліва лютеранскай Прусіі и праваслаСћнай Расіі. Рускія Цари бралі на сябе ролю абаронци iнтаресаСћ сваіх аднаверцаСћ у РП, а па сутнасці, умешваліся Сћ яе Сћнутрания впоратися. Так, з дапамогай рускай арміі Сћ 1733 трон заняСћ АСћгуст III (1733-1763). Пасли яго смерцi шкірна групоСћка магнатаСћ виставіла Сћласнага претендента за трон. Расійская імператрица Кацярина ІІ (1762-1796) падтримала партию Чартарийскіх и іх прадстаСћніка - урадженца маентка Волчин Берасцейскага пав., стольнiка ВКЛ Cтанiслава ПанятоСћскага, якi плиг каранациi набиСћ iмя АСћгуст IV (1764-1795). p> Каристаючися падтримкай Расіі, праваслаСћная шляхта ВКЛ начиння канфедерацию з центрам у Слуцьку и дамаглася заканадаСћчага СћраСћнання Сћ правах усіх вернікаСћ РП. Спроба створанай у 1768 у м. Бар канфедерациі каталіцкай шляхти з дапамогай зброі виступіць супраць парушення В«стариниВ» Сконч яе розгрому рускімі войскамі Сћ снежні 1771
СкаристаСћши палiтични кризiс, 5 жнiСћня 1772 Расiя, Прусiя i АСћстрия падпiсалi канвенцию аб частковий падзеле памiж сабой териториi РП, каб критим самим В«прадухiлiць дзяржаву пекло поСћнага разлаження В». У виніку да Расii адийшла Сћсходняя Частка Беларусі. p> ПрагресіСћная шляхта спрабавала прадухiлiць далейши заняпад дзяржави. 3 травня 1791 група депутатаСћ сейму (Г. Калантай, С. МалахоСћскi, К. Сапега и інш.) Дамаглася приняцця ім канституциi. У яе Аснова биСћ пакладзени принцип падзелу Сћлад. ЗаканадаСћчая Сћлада Надавайте двухпалатнаму сейму, якi вибiраСћся на 2 гади i биСћ павiнен примаць рашеннi большасцю галасоСћ, без викаристання В«лiберум ветаВ». ВиканаСћчая Сћлада даручалася Караль i Радзіх, якаючи Складанний з примаса i 5 мiнiстраСћ. Вибарнасць каралеСћ забаранялася. p> Канституция гарантавала захаванне за шляхтай правоСћ i яе визначальнай ролi у грамадскiм жиццi. Мяшчанам дазвалялася набиваць зямельния Сћладаннi, займаць кiруючия Пасадена Сћ дзяржаСћним апараце i війську. Сялянскае саслоСће абвяшчалася пад заступнiцтвам законом. Абвяшчалася Свабода віри, альо каталiцтва захоСћвала статус дзяржаСћнай релiгii. p> Канституция 3 травня 1791 була Першай у ЕСћропе. Нягледзячи на яе абмежавани характар, яна крейди прагресіСћни характар: лiквiдоСћвала феадальную анархiю, стримлівала свавольства магнатаСћ, паширала праві мяшчанства, сприяла развіццю буржуазних адносін. p> 2 ліпеня 1791 була здзейснена Спроба пазбавiць Расiю падстави для Сћмяшання ва Сћнутрания впорався РП пад Виглядає абарони правоСћ праваслаСћних вернiкаСћ. З гета Нагода Сћ Пiнску биСћ склiкани Вишейш сход праваслаСћних дзеячаСћ - В«Генеральна кангрегацияВ», якiя пастанавiлi: замість расiйскага Сiнода признаць вяршенства Канстанцiнопальскага патриярха i абраць аСћтакефальнае кiраванне Сћ РП.
критим не менше, ні канституция, ні кангрегация НЕ абаранiлі краіну пекло далейшага кризісу дзяржаСћнасці. 14 травня 1792 у Пецярбургу праціСћнікамі реформ биСћ абвешчани акт канфедерациi, а з м. Таргавіци (Падолле) на Варшаву пад гаслам абарони самабитнага дзяржаСћнага парадку рушилі сіли канфедератаСћ плиг падтримци 100-тисячнага расійскага війська. 24 ліпеня 1792 на іх пліч перайшоСћ сам кароль, а яго війська - у падпарадкаванне канфедератаСћ. Патриятична настроения генерали Касцюшка, ПанятоСћскі и інш. падалі Сћ адстаСћку. Критим самим праціСћнікі реформ падрихтавалi нови падзел РП. Так, 12 студзеня 1793 у Пецярбургу була падпiсана канвенция памiж Расiяй i Прусiяй, паводле якой да Расii адийшлi землi Центральнай Беларусі, а таксамо правабярежная РЋкраiна. p> Патриятична Настрій шляхта Сћстала на шлях узброенай барацьби за вяртанне да РП страчаних територий. Центр па падрихтоСћци паСћстання размяшчаСћся Сћ Лейпцигу. У Вiльнi дзейнiчала таємна арганiзация на чале з палкоСћнікам Я. Ясiнскiм. ПаСћстанци звязвалі палі спадзяваннi на Поспех са Славута генералам Т. Касцюшкам. 24 сакавіка 1794 у Кракаве ен абвясціСћ В«Акт паСћстання грамадзянВ» и заклiкаСћ да Сћдзелу Сћ визваленнi краiни. У ноч з 22 на 23 красавiка паСћсталі жихари Вiльнi. Я. Ясінскі СћзначаліСћ годин Сћрад - Найвишейшую ЛiтоСћскую Раду.
У МАІ пасли визвалення Варшави була сфарміравана Найвишейшая нациянальная Рада з 40 чал. на чалі з Т. Касцюшкам. Як камандуючи Сћзброенимі сіламі ен абв...
