Реформи, принятия 4-м річним сеймом і канстітуцией 3 травня 1791
Ревалюцийния падзеі, што адбиліся Сћ Речи Паспалітай у апошнім дзесяцігоддзі XVIII ст. Аказалі значний СћплиСћ на гістарични ліс многіх еСћрапейскіх народаСћ. Пачатак гетим падзеям биСћ пакладзени заканадаСћчимі актамі так званага Чатирохгадовага сейму, якім була Сћхвалена Статуту жондова , атримаСћшая Назву Канституциі 3-га травні 1791 гетая канституция була видатним дасягненнем дзяржаСћна-прававой думкі таго годині. Яна грунтавалася не так на нейкіх утапічних марах, а зиходзіла з реальних палітичних и еканамічних адносін, ставіла Перад народамі Польшчи, Беларусі, Літви и часткі Украіни, што складалі Реч Паспалітую, реальния заданні пабудови демакратичнай дзяржави на Аснова грамадскага кампрамісу паміж прагресіСћнай шляхтай и буржуазіяй, з аднаго боці, и феадальна-пригоннікамі, з другог. Альо Сћ гетим кампрамісе була и яе слабасць: радикальния дзеячи лічилі яе недастаткова прагресіСћнай, бо яна захоСћвала Сћладу памешчикаСћ над сялянамі, духоСћную диктатуру вярхоСћ каталіцкага духавенства над усім народам. Так, у 1793 т. Касцюшка пісаСћ, што Сћ дерло Чарга неабходна ліквідаваць пригонную залежнасць сялян, абвясціць Свабоду и роСћния рацію для Сћсіх, ліквідаваць засілле вярхойкаталіцкага духавенства, адмяніць каралеСћскую Сћладу. Реакцийния коли наадварот лічилі, што Канституция 3 травня - гета ревалюцийная Змова . У сувязі з гетим и плиг дапамозе расійскага урада Кацярини II яни Сћ МАІ 1792 абвясцілі акт Таргавіцкай Канфедерациі и запрасілі на дапамогу расійскія войскі, каб знішчиць прагресіСћния Перама Сћ Речи Паспалітай.
Реч Паспалітая як канфедерация дзвюх дзяржаСћ - Польшчи и Вялікага княства ЛітоСћскага - и чатирох народаСћ (білоруського, літоСћскага, польскага и Сћкраінскага) склалось пасли Любінскай Сћніі 1569 ДзяржаСћни лад гета канфедерациі будаваСћся НЕ па акту Любінскай Сћніі , Які прадугледжваСћ утваренне Сћнітарнай дзяржави, а на Аснова практикі саюзних адносін, што мелі месца, пачинаючи з КреСћскай уніі 1385, а потим билі замацавани Сћ Статусі вялікага княства ЛітоСћскага 1588 и генрихаСћскіх артикулах. У артикулах змяшчаліся асноСћния принципи, што визначалі абмежаванне каралеСћскай залагодить паСћнамоцтвамі сойму. p align="justify"> Упершиню яни билі распрацавани плиг абранні на прастол Генриха Валуа Сћ 1574, альо падпісани плиг каранациі Стефана Батория 30 травня 1576, и потим падпісваліся Сћсімі каралямі Речи Паспалітай. У іх абвяшчаліся: свабоднае абранне Караль, Свабода хрисціянскага веравизнання, абавязак склікаць сойм раз у два гади на шесць тидняСћ, не склікаць паспалітае рушенне (агульнае апалченне) без Згоди сойму, мець пастаянни Савета з 16 сенатараСћ-резідентаСћ. Забаранялася СћстанаСћліваць Нови падаткі и пошліни без Згоди сойму. Прадугл...
