В іншої палового XVIII стагоддзя на територию Беларусі пачалі пранікаць навукова-філософскія ідеі заходнееСћрапейскіх асветнікаСћ Ф. Вальтера, Ж.Ж. Руссо, Д. Дзідро, Р. Декарта и інших. Сярод асветнікаСћ у тієї годину асаблівай папулярнасцю каристаСћся фізіякратизм. Сама назва В«фізіякратиВ» Сћзнікла на Гліба павишанай увагі прадстаСћнікоСћ гета плині да законаСћ фізічнага світла (законаСћ фізікі и механікі). Фізічния закони виступаюць ваСћзаемадзеянні з маральнимі (Грамадскімі). Адзінства фізічнага и маральнага парадку стварае натуральні парадак, з якога, у палю Чарга, винікае натуральнае права. Поспехі навукі Сћ XVIII ст. нарадзілі аптимізм, што веди аб природзе, дапоСћнения ведамі аб маралі, грамадстве абумовяць магчимасці істотних реформ дзяржаСћнага, прававога, грамадскага характар. Як пісаСћ адзін з прадстаСћнікоСћ гетага ідейнага накірунку: В«цяпер упершиню Сћзишло сонца, и пекло гетага годині забабони, нясправядлівасць, привілеі и стрибне павінни саступіць месца вечнай ісціне, вечнай справядлівасці, роСћнасці, што винікаюць з самої природи и неад'емних правоСћ Чалавек В».
Таму яни виступалі з резкай критикай пригоннага права, якое стримлівала прагрес у сельскай гаспадарци, виказвал розния праекти адмени пригонніцтва. Яни даказвалі неабходнасць капіталістичнага (фермерскага) спосабами вядзення сельскай гаспадаркі, Які грунтаваСћся на приватнай уласнасці на зямля i наемнай ПРАЦІ.
Такім чинам, прадстаСћнікі гета плині асноСћвалі палі вученні па законах природи, натуральнага права, навукі, асветніцтва.
Своеасаблівай з'явай грамадскай думкі Беларусі канца XVIII ст. була дактрина еканамістаСћ-філосафаСћ (фізіякратаСћ), витокі якой знаходзіліся Сћ еСћрапейскай, дере за Сћсе французскай асветніцкай ідеалогіі. Пачинальнікам фізіякратизма биСћ Ф. Кесне, а найболш вядомим яго прьхільнікам маркіз Де Mipaбo.
Ідеалогія фізіякратизма амаль Цалко паривала з хрисціянскай карцінай світлу i існаванне навакольнага світлу Тлумача НЕ Боскан гармоніяй, а дзейнасцю натуральних законаСћ. Фізіякратизм абвяш-чаСћ адзіним прадметам пазнання натурал'ния закони, а фактичним увасабленнем пазітиСћних ведаСћ аб натуральних законах - навука.
Буйнейшимі прадстаСћнікамі фізіякратизму Сћ Беларусі билі прафесари права ГалоСћнай школи ВКЛ Iepaнім СтрайноСћскі (1752-1815) i Канстанцін БагуслаСћскі (1754-1819). АсноСћнимі криніцамі вивучення ix поглядаСћ з'яСћляюцца видадзени Сћ 1785 твор I. СтрайноСћскага В«Навука аб природним i палітичним праві, палітичнай еканоміі i праві народаСћ В»i кніга К. БагуслаСћскагаВ« Пра дасканалае заканадаСћства В», якаючи Сћбачила світло у 1786
Асновай ix сациялагічнай канцепциі було вученне пра нату-ральнае права i натуральні парадак. Апошні разглядаСћся вучонимі як адзінства фізічнага i маральнага парадку. Яни лічилі, што як фізічния закони не могуць Биць змена па Волі людзей, так и за кони грамадства, якія з ix винікаюць, з'яСћляюцца незалежнимі пекло Волі i Жаданом Чалавек. Альо як першия, так i другія павінни па-знавацца людзьмі з Мета Сћдасканалення грамадскага жицця.
Ідеалогія фізіякратизма була Сћспринята у Речи Паспалітай інший палового XVIII ст. як теаретичная АСНОВА рефармавання грамадскага i палітичнага ладу краіни.
Галоунимі Сћмовамі рефармавання грамадства вучония лічилі па-Першай, увядзенне у дзеянне законаСћ, якія грунтуюцца на нату ральних праві, І, па-інше, забеспяченне високага СћзроСћню Адуков-ванасці грамадзян. Причим, на ix мнение, паміж узроСћнем Закаєв-даСћства краіни i адукаванасцю насельніцтва есць Прама сувязь. Чим больш адукавани народ, падкреслівалі фізіякрати, критим больш дасканалимі з'яСћляюцца яго закони.
Та натуральних правоСћ I. СтрайноСћскі i іншия теаретикі фізіякратизму адносілі права на жицце, набицце i каристанне зям-нимі дабротамі Яни падкреслівалі, што менавіта з натуральних правоСћ виніка юць сацияльния рацію грамадзян, i Перш за Сћсе права на на асабістую Свабоду, права на Сћзаемную дапамогу i права на приватную Сћласнасць.
праграма Сацияльна-еканамічних i Сћ пеСћнай Ступені палітич-них реформаСћ фізіякратаСћ уключала таксамо скасаванне пригон-най залежнасці сялян i адмену саслоСћних привілегій.
Палітичним патрабаваннем праграма було Сћвядзенне Сћ кpaiнe канституцийнай манархіі, здольнай пакласці канец самаСћладдзю магнатаСћ.
Іеранім СтрайноСћскі
Гади жицця - (1752 - 1815). НарадзіСћся на Украіне. Адукация атримаСћ у Віленскай академіі. З 1781 викладчик гета академіі на кафедри натуральнага права. У 1799 - 1806 рр.. ректар ператворанай з академіі - Віленскай галоСћнай школи, якаючи, у палю Чарга, у 1803 була ператворана ва універсітет.
Робота В«Навука аб натуральним и палітичним праві, палітичнай еканоміі І Правил народаСћ В», Вільня, 1785. У 1809 перакладзена на рускую мову І видав Сћ Пецярбургу.
У сваіх Праця і. СтрайноСћскі пісаСћ аб нату...
