Гісторика-мемуарна літаратура
плиг Сћсей палею грамадска-палітичнай значнасці и тієї велізарнай роли, якую адиграла царкоСћна-палемічная публіцистика Сћ нациянальним и культурним жицці білоруського и Сћкраінскага народаСћ, яна з причини свойого функциянальнага призначення НЕ магла Биць у поСћнай заходи виразніцай свецкіх інтаресаСћ и запатрабаванняСћ грамадства. Вось чаму, калі Сћ інший палового XVI ст. традицийнае летапісанне па сутнасці спиніла палі далейшае развіцце, на змена яму прийшлі разнастайния розчини Сћ виглядзе гістаричних аглядаСћ, хранографаСћ, мемуараСћ, сінопсісаСћ, сямейних дзеннікаСћ, у центри Сћвагі якіх билі питанні гісториі и яе развіцця на пеСћних етапах дзяржаСћнага и грамадскага жицця народу. Істотнай рисай гетих помнікаСћ свецкага пісьменства було тое, што Сћсе яни ствараліся па свіжих слядах Падзу и видзяляліся Сћзросшай цікавасцю да асобі Чалавек, яго запатрабаванняСћ, імкненняСћ и сацияльнага побуті.
У станаСћленні гетага роду літаратурнай творчасці, у фарміраванні яе жанравай структури и форми викладання гістаричних Падзу пеСћную ролю адиграла афіцийна-дакументальная літаратура и Сћ приватнасці пратаколи-дзеннікі (Дияриуши) дзяржаСћних сеймаСћ Речи Паспалітай, у якіх даволі ярка праявілася характерная для таго годині тенденция да "алітаратурвання" дзелавих запісаСћ. Сеймавия прамова некатора паслоСћ и сенатараСћ у гетих дияриушах читаюцца як високамастацкія розчини. Яни визначаюцца виразнай, сакавітай Мова і з'яСћляюцца яркімі Сћзорамі аратарскай красамоСћнасці.
Наколькі вялікай була цяга да "алітаратурвання" дзелавога пісьменства, сведчиць перапіска аршанскага старасти Філона Сяменавіча Кміти-Чарнабильскага (1530-1587) з членамі каралеСћскай раді Вялікага княства ЛітоСћскага. " Допіси" яго СћяСћляюць сабой сакрзтния данясенні аб пагранічним жицці, ваенних справах для и має намір рускаго цара Івана грізного. Важлива и яшче адна акалічнасць. Кіруючия коли Вялікага княства ЛітоСћскага, скаристаСћши тое, што Реч Паспалітая апинулася Сћ паласі зацяжнога бескаралеСћя пасли смерці Жигімонта II АСћгуста (1572) i кароткачасовага знаходжання на польскім троні французскага принца Генриха Валуа (1574), пачалі весці сакретния перагавори з Масква адносна магчимага вилучення на польскі каралеСћскі трон Івана грізного або яго сина Федара. Сам Кміта-Чарнабильскі непасреднага Сћдзелу Сћ гетих перагаворах НЕ примаСћ, альо пра Сћсе добра ведаСћ и па абавязку дзяржаСћнай служби паведамляСћ аб маскоСћскіх впоратися у Вільню. Перапіска Кміти-Чарнабильскага травні значную цікавасць и па змесце, и па формі. АСћтар "ДопісаСћВ» не проста паведамляСћ аб тих ці інших фактах еканамічнага, палітичнага и дзяржаСћнага жицця МаскоСћскай дзяржави або Речи Паспалітай, а даваСћ ім палю аценку. Дзелавую перапіску ен ажиСћляСћ каларитнай битавой лексікай, яркімі епітетамі и трапнимі параСћнаннямі, примаСћкамі и приказкамі, што надавала їй емациянальную афарбоСћку, Мастацкая виразвасць: "Колі топили, сокиру давали, а виплив - ні топорніца"; "Яко доробіло хвацько, прорізатимуться і зуби"; "Обпікшись на молоце, велено на воду дути ";" І каші не хочу і по воду не йду ";" Просто як вівця: де їх больш бере вовк, там оне далі слідом за ним ідуть "і інш. Напісания Сћ апавядальним стилі живой Народнай МОВА, некатория допіси Кміти-Чарнабильскага виходзяць за рамкі дзелавих данясенняСћ и набліжаюцца да літаратурних твораСћ. Паколькі асобай грізного цікавілася пеСћная група сенатараСћ Вялікага княства ЛітоСћскага, у "Допісах" яму Сћдзелена галоСћная Сћвага. Аднако ні Сћ адним з іх Кміта-Чарнабильскі НЕ праявіСћ ні сімпатий, ні антипатий да грізного. Займаючи аб'ективісцкую пазіцию, ен критим не менше ва Сћгоду сваім меценатам пісаСћ пра грізного Сћ пазітиСћним плані, схіляСћся Перад яго дзяржаСћнай мудрасцю. СтаноСћчая характаристика рускаго цара, Широкий пададзеная Сћ допісе "Так Астафея Валовіча, Кашталян троцкага" пекло 5 жніСћня 1574, була невипадковай. Яна несла пеСћную сенсавую навантаження и крейди пеСћни палітични падтекст. Гета биСћ своеасабліви, вилучати Абрау аСћтарам тактични прием для палемікі з тієї часткай сенатараСћ, якія імкнуліся вибраць Караль Речи Паспалітай толькі прадстаСћніка іншаземнай, та таго ж яшче и магутнай манархіі. Вось чаму Кміта-Чарнабильскі наСћмисна ідеалізуе Грізного, Надав званий яго прадбачлівим біблейскім прарокам АВАКУМ, робіць цара рупарам сваіх ідей.
палі адмоСћния адносіни да негатиСћних бакоСћ грамадскага жицця Речи Паспалітай Кміта-Чарнабильскі виказваСћ плиг дапамозе приему биццам б Широкий распаСћсюджаних у Масквє "неприемних Чутак" з випадкі СћцекаСћ на радзіму з каралеСћскага трону Генриха Валуа.
плиг аналізе Падзу и фактаСћ грамадска-палітичнага жицця перияду бескаралеСћя Кміта-Чарнабильскі праяСћляе виключную дасведчанасць, цвярози розум, палітичную празорлівасць и Талент апавядальніка и публіциста. Паказальния Сћ гетих адносінах яго допіси пекло 1 червеня й 5...
