Амаформи
Сустреліся суседзі, адзін намагаєтеся ў другог:
вки арехі - колькі ядраў будз?
вки ядри и будз. Калі, вядома, арехі НЕ пустия ...
А калі цябе церці - таксамо з аднаго цябе вки такіх будз? Арехі НЕ церці, а біць треба.
Гети даўні жарт заснавани на супадзенні форм лічебніка и дзеяслова. Вось яшче амаформи:
сустреліся раніцай (уранні) i любаваліся раніцай (ранньому); сарваў ліпкі (ліпучи) лісток з маладзенькай ліпкі (древа); треба паліць (паліваць) кветкі, а тади паліць (запаліць) у печи; лячу (вилятаю) так хворага, якога цяпер лячу (ратую пекло хвароби).
Шукайце ў літаратури, слухайце ў живой гаворци амаформи и амафони, запісвайце - на гета Аснова можна складаць цікавия гульні-жарти.
Такім чинам, моўния гульні павінни заняць пачеснае месца сярод адной з асноўних форм пазакласнай ПРАЦІ па білоруський мови. Вядоми філосаф и мудрец старажитнасці Геракліт заўважиў, што Година - гета хлопчик, Які гуляє, перасоўваючи шашкі. Дзіцяці належиць уладаранне. Філасофская виснова, што занятак дзяцей - гульня - адвечни. Менавіта принципова важнае значенне и паглиблени навукови змест некатора цікавих гульнявих епізодаў пазакласнай ПРАЦІ.
2.3 Моўния спаборніцтви
На пазакласних занятках можна викаристоўваць и такія форми як конкурси, спаборніцтви. Апошнім годинах активізаваліся телевізійния форми пазакласних мераприемстваў, напр: Што? Дзе? Калі? , Поле цудаў и інш.
Конкурс скорагаворак
Конкурс праводзіцца так: скорагаворка напісана на дошци ЦІ плакаце або паказваецца праз деманстрацийни апарат. Удзельнікі моўчкі асвой ваюць яе текст, затим па ЧАРЗ читаюць. Умова: найбільша хуткасць, виразная дикция, інтанация, захаванне арфаепіі. Аценка: чи не збіўся - пяць балаў, нязначная недакладнасць - Чатир, значная - вки, збіўся - два бали. Наступний скорагаворка - другі туріг. д. умів тия ж, и можа атримац-ца, адстаўшия ў дерло тури нагоняць у Наступний.
Канчатковия винікі падлічваюцца пасли ўсіх тураў (пяці, сямі, дзесяці - па дамоўленасці и часавих магчимасцях); іх неабавязкова праводзіць у адзін дзень и Надав тидзень. На заканченне - конкурс фіналістаў, якім даюцца сами цяжкія скорагаворкі. Праводзіць такія конкурси цікава НЕ толькі на асабістае першинство, альо паміж класамі, атрадамі, камандамі, сем ЯМІ.
Скорагаворкі:
Мілая мама мила милам малу Мілу;
Жваво вожик жива жука пашиў кажух;
каму маку - куму макаку;
кату - каву, валу - кавалак, кошци - шматок;
віл вала павалок па валок;
кроп у стравити, страва на траві, трава на дваре, дрова на дривотні;
на Каптур каптур, пад каптуром каптур - каптур пад каптур, каптур на каптур;
пад п'ятим пяньком Папа Павука пяткай па Апенько;
пад Полкан каўпак, пад каўпаком палиця, каўпакі на палицях, палкі ў палицях;
пекар Петро пек пірог;
у Піліпа папілі ліпавага пітва;
Патапка пакаваў пакупнікам пакупкі ў пакун...
