ляе вобразе ваСћкалака-здрадніка, створанага Я. БаршчеСћскім, вобразе забабоннага білоруса. Пра схаваную палеміку сведчиць пераказ (можна казаць Надав пра пераклад) апавядання з Шляхціца Завальні ВаСћкалак , у якім П. ШпілеСћскі змяняе імени герояСћ Я. БаршчеСћскага ди пазначае, што запісаСћ дадзенае падання Сћ Аршанскім павеце МагілеСћскае губерні . У критим жа 1853 П. ШпілеСћскі дае палю версию фантастичнае Беларусі . Яго Працюю Білорусія в характеристичних описах і фантастичних її казках узнікла, бясспречна, пад відпливаючи Шляхціца Завальні , пра што сведчиць и назва, и спасилкі на асобния вобразе твора Я. БаршчеСћскага (перадусім, князя Боя и яго сабак СтаСћри и ГаСћри). П. ШпілеСћскі запазичвае Мастацкая схему свойого папяредніка: ен стварае фантастичния казкі на Аснова білоруського фальклору и падаю іх уперамежку з абрадавимі нарисамі и битавимі замалеСћкамі.
Усе іншия ключі ми мусім шукаць непасредна Сћ саміх текстах. Надзвичай істотнаю падказкаю з яСћляецца, на нашу мнение, винясенне аСћтарам у титул твора Наймену Білорусь . Гетая назва, замацаваная царскай адміністрацияй за пеСћнай територияй Вялікага княства ЛітоСћскага, успримаецца пісьменнікам як Наймену яго роднага краю и становіцца аб ектам даследавання, аб ектам ягонае любові і натхнення. Білорусь и білоруси для Я. БаршчеСћскага - гета адметния, самадастатковия з Яви Сћ Сусвеце, у цивілізациі. Пісьменнік бяре на сябе адказнасць пазнаеміць читача з гетим краєм, з фантастичнай Беларуссией, расказаць пра Білорусь плиг дапамозе фантастикі - Алегорія и сімволікі. Відавочна, што аповяд пра Білорусь не міг Биць без адлюстравання ейнага мінулага. Адсутнасць гістаричних даследаванняСћ пра край НЕ магла Биць тут перашкодаю: з аднаго боці існавала гістаричная памяць народу (асабліва пра падзеі апошніх дзесяцігоддзяСћ), о з другог - існавалі навуковия ПРАЦІ пра гісторию Речи Паспалітай (А. Нарушевіча, Є. Лялевеля), часткаю якое з яСћлялася Білорусь. Паказальна, што менавіта гістория Беларусі, мясцовия гістория Сћ дерло Чарга цікавіць Я. БаршчеСћскага:
Апавяданні старих пра розния здаренні Сћ народних іх аповесцях, якія перайшлі пекло Чалавек да Чалавек са старадаСћніх часоСћ, билі для мяне гісторияй гета зямлі, характар ​​и пачуццяСћ беларусаСћ.
Тексти...
