ючи агіднае аблічча духавенства, народна сатира ў загадках узнімаецца да пафасу публіцистикі, да памфлету. Вось некалькі прикладаў пра тато: Сам барадати, пузам багатая; Хто з живога и Мертваго дзяре?; Ходзіць па хатах, людзей дурманіць, пра бога маніць; Шесць дзен гуляє, а семи" работае» и торбу грошай бяре; Повен хлявец авєц, а паміж ІМІ адзін баран бляець.
Праўда, колькасць загадак вострай сацияльнай накіраванасці ў даревалюцийних зборніках невялікая, што тлумачицца бояззю насельніцтва паведамляць іх збіральнікам; Акрам таго, царська цензура НЕ дапускала на старонкі друку фальклорних материялаў, накіраваних супраць пануючих класаў.
Лаканічнасць форми ў загадках, як и ў приказках, диктуе аб'ем інфармациі твора. Зместам загадкі звичайна небагатия: Дзве галавіт, дзве спіни, шесць ніг, адзін хвіст (Чалавек на кані); Сярод Двара стаіць капа: спераду віли, ззаді Мятлев (карова).
аднако знаходзім няма прикладаў, калі малюецца целая карціна канкретнага прадмета, падаецца яго «біяграфія». Тут сюжет разгортваецца, и загадка ператвараецца ў своеасаблівае міні-апавяданне. Вось загадака пра виробок и «жицце» гаршка: Биў я на капанца, биў и на кляпанцах; биў и на Пажар, биў и на базари. Як Малади биў - людзей карміў; як старі стаў - спавівацца стаў; як Памер - косці викінулі и сабакі НЕ ядуць. Або: Ляцелі вки галіци, палі-селі на мяліци. Адна кажа: «Мені ўлетку ліпше про». Інша кажа: «Мені ўзімку ліпше про». Трецяя кажа: «Мені ўсе роўна, што ўлетку, што ўзімку» (віз, сані, кінь).
Усе паетичния сродкі загадкі «працуюць» у адним кірунку - ускладніць разгадванне, альо плиг ўмове, што естетичния якасці фальклорнага жанру ніколькі НЕ страцяцца.
Загадкі будуюцца па принципе супастаўлення прадметаў, узятих з акаляючай речаіснасці паводле іх якасцей - знешніх и ўнутраних.
Характерна, што складальнікі загадак, метафаризуючи прадмет ЦІ з'яву, даюць у різни вариянтах розния параўнанні ў залежнасці ад таго, якую рису ЦІ примету ў Дані відсутні випадкі вилучаюць у прадмеце. Здараецца так, што адразу падкресліваецца некалькі якасцей.
Вялікую Мастацкая навантаження нясе метафара. Асабліва Широкий ў загадци викаристоўваецца ўвасабленне. Персаніфікавания прадмети неживой природи параўноўваюцца з живимі істотамі и наадварот: Баба-Яга, віламі нага, увесь світ корміць, а сама галодная (саха); Гарбати Дзядок усьо поле аббегаў (серп); Жоўценькі вепручонак между загарадак бігу (чаўнок); Чорней Куон лезе ў агонь (качарга); Сядзіць пані ў Чирвони жупані. Хто яе распранае, сльози пралівае (Цибуля); На хадулях дзве махалкі, над махалкамі зявалка, над зявалкай два калодзежи, над калодзежамі дзве міргалкі, над міргалкамі гай, за гаєм чистае поле, за полем ліс (Чалавек).
Метафара падаю реальни світло у пеўнай заходи гіпербалізаваним: тия або іншия деталі, якасці, примети прадметаў тенденцийна падкреслени або перабольшани.
Асноўни принцип, па якім будуецца загадка як мастацкі твор, - заміна аднаго прадмета другім. Гетая заміна адбиваецца НЕ механічна, що не випадковимі прадметамі, а паводле логікі, сутнасць якой у вияўленні падабенства паміж задумане прадметам и тою. Які називаецца ў загадци.
Целую групу складаюць загадкі-питанні.
Многія загадкі ўяўляюць сабой лаканічн...
