ага Чалавек, якім биСћ Аляксандр I, и сістема камплектавання арміі: больш за палового рекрутаСћ вчиняти пекло памешчикаСћ, якія, вядома, імкнуліся аддаваць НЕ Лепша сялян.
Шкірна Частка крейди свій поселенський акруга, сяляне якога пераходзілі Сћ ваенния паселішчи; ж гетага моманту спинялася іх права распараджацца лісам сваіх дзяцей; сини станавіліся ваеннимі кантаністаСћ: так сямі гадоСћ яни жилі Сћ бацькоСћ, з восьмага наведвалі школу , з дванаццаці гадоСћ ужо велику частко часуправодзілі Сћ школі, о з васемнаццаці гадоСћ паступалі Сћ резервовия часткі. Тою не менше, ідея ваенних паселішчаСћ здзейснена памилковая, бо з цягам годині армія Цалко аддзялілася б пекло народу, и ваенния паселішчи звярнулася б у лагери заваеСћнікаСћ Сћ заваяванай краіне. p align="justify"> Правядзенне Сћ жицце ідеі ваенних паселішчаСћ Аляксандр I даручиСћ Аракчееву. У ваенния паселішчи перайшлі 138 батальенаСћ, 240 ескадронаСћ и некатория іншия часткі, у паселішчах акругах лічилася 150000 ніжніх чиноСћ и 17 тисяч коней, 76 тисяч інвалідаСћ, 154000 кантаністаСћ; усяго насельніцтва (з сялянамі) було пад кіраваннем Аракчеева амаль 750.000 душ.
Фінансавую пліч гетага прадприемства можна лічиць Надав бліскучай: зрасходавана було на ваенния паселішчи толькі 18 мільенаСћ рублеСћ, и да 1825 Сабран биСћ Надав адмислови капітал у 30 мільенаСћ рублеСћ, Цалко забяспечваСћ далейшае развіцце впоратися. У лік видаткаСћ НЕ Сћваходзіць Кана зямлі, адведзенай пад паселішчи (амаль 2400000 дзесяцін - у губерніях: НаСћгародскай, ХаркаСћск ай, Херсонскай, збольшага Сћ МагілеСћскай), альо каштоСћнасць гета зямлі пекло каристання яе ваеннимі селішчамі павялічилася. Затим, та Прилад ваенних паселішчаСћ ужити биСћ салдацкі працю взяти, Які перакласці на гріш немагчима. Альо што було видатна Сћ теориі - на практици аказалася вельмі цяжкім и абуральним; регламентация Праця і самогу жицця абурала Сћсіх, хто датикаСћся з ваеннимі селішчамі, асабліва тих, хто цярпеСћ пекло залагодить Аракчеева, Чалавек хоць и безумоСћна сумленнага и гетим вилучаецца сярод мору тагачасних хабарнікаСћ , альо жорсткага и Цалко бяздушнага, Які глядзеСћ на людзей як на аСћтаматаСћ. Яго сістема атримала назви "аракчеєвщини", и жудасная памяць аб їй надоСћга захавать Сћ рускай Народзе, у грамадстве ж и тади ваенния паселішчи параСћноСћвалі з Канем, якой дадаюць дачу аСћса на гарнец, каб Сћзваліць лішніх 20 пудоСћ, у канц імкнуліся зменшиць и гарнец , - ану, давязе и без яго.
Палаженне памешчицкіх сялян Аляксандр I НЕ Сћдалося палепшиць, нягледзячи на Сћсе яго імкненне да гетага.
Апошнія гади
Палю палітику апошніх гадоСћ Аляксандр I пабудаваСћ на грубим сілагізми: Сћсякая ревалюция есць вайну и заваева; такім чинам, треба змагацца з ревалюцияй, дзе б яна ні пачиналася. Перамогай палею над Напалеон Аляксандр I и яго саюзнікі больш за Сћсе билі абавязани живога пачуццю народнасц...
