"> парадці вишей знаходзіліся губернскія царкоўна-будаўнічия камітети, падпарадкоўваліся специяльним будаўнічаму камітету ў Вільні, працай якога з мастацкага боці кіраваў Які прибиў з Пецярбурга прафесар Пецярбургскай академіі мастацтваў Аляксандр Разанаў и віленскі архітектар Мікалай Чагін. Галоўнае кіраўніцтва ажиццяўляў генерал-губернатар, асабіста сцвярджаў каштариси и праекти будучи храмаў. Калі М.М. Мураў Єву прадастаўления фінансавия разлікі на будаўніцтва здаваліся завишанимі, то для праверкі на месцев ен адпраўляў адмисловую камісію, якая складаецца з членаў губернскага царкоўна-будаўнічага камітета.
Немалаважную дапамогу ў храмабудаўніцтве аказвалі праваслаўния брацтва, для якіх Прилад храму и яго ўпригожванне було адной з галоўних задач.М. М. Мураў еў, з'яўляючися ганаровим папячицелем Свята-Мікалаеўскага братерства ў р. Коўна, заахвочваў іх дзейнасць. Яго прикладу рушилі ўслед шматлікія праваслаўния мясцовия жихари. Адгукнуліся и багатия людзі з Масква и інших гарадоў Расіі, ахвяруючи ў царкве ўбори и начинне. [20, с. 19]
Распачатае масавае храмабудаўніцтва праходзіла хуткімі темпамі, у виніку чаго, па сведчанні сучасніка, А. Рязанаў и М. Чагін НЕ паспявалі разглядаць праекти, дасилания з паветаў. Таму для вигоди з міністерства маемасцяў билі випісания и аддрукавания 1920 асобнікаў різни планаў церкваў. Такім чинам, на териториі Беларусі распаўсюдзілася сірки «типавих» праектаў храмаў на 150-185, 250-300 и 450-500 Чалавек.
некатора прастата архітектурних елементаў церкваў була абумоўлена як недахопам материяльних сродкаў, так и кароткімі термінамі масавага храмабудаўніцтва. Святі Сінод прадпісваў: «для задавальнення патреб праваслаўних вернікаў будаваць невялікія, альо пристойния святині царкоўния будинкі, дзе можна було б з вигодай здзяйсняць набаженства и прапаведаваць слова Божан». [25, с. 195]
«вибухая» храмавага будаўніцтва абумоўліваўся, з аднаго боці, резкім павеліченнем колькасці праваслаўнага насельніцтва пасли далучення уніятаў да Рускай праваслаўнай царкви па саборнаму акту пекло 25 сакавіка 1839, з другог - спиненнем ганенняў и паляпшеннем Сацияльна-материяльнага и прававога становішча вернікаў. Наприклад, пераход у праваслаўе католікаў в. Моўчадзь и знішченне драўлянага касцела ў 1867 пасприяла будаўніцтву мураванай Петра-Паўлаўскай царкви. Полацкая епархія ў 1888 налічвала 305 приходаў, у критим ліку 12 сабораў и 6 манастироў. Праваслаўнае царкоўнае будаўніцтва ін палового XIX - пачатку XX ст. перабольшчила яго маштаби за ўсе папяреднія епохі.
Па ўсіх заходніх епархіях, у перияд праўлення генерал-губернатара Мураў єва, штогод приводзілася ў парадак и асвячалася некалькі дзясяткаў церкваў. За кошт кантрибуцийних збораў Мураў еў примаў заходи па будаўніцтве нових и реканструкциі старих праваслаўних храмаў. Усяго за годину яго кіравання було пабудавана 98 церкваў, 63 капліци, адноўлена и адрамантавана 126 церкваў и царкоўних будинкаў, з каталіцкіх касцелаў було Зроблено 16 церкваў. Мураў еў патрабаваў, каб церкви, якія ізноў будуюцца билі падобния на вялікарускія НЕ толькі па внешняму виглядає, но и па ўнутранай приладзе, наприклад, каб абразив на іканастасах, характар ??живапісу и фону адпавядалі дреўнецеркоўним Звичай праваслаўних храмаў [7, с.138]. Гети працес працягваўся и пасла яго адстаўкі. Наприклад, у Гродненскай губерні за дзесяць гадоў (з 1864 па 1874 ...
