24-Гадові сялянскі Пает Філафей Калінка (Альфонс Петрашкевіч). У жніСћні 1919 абарвалася жицце Івана Луцкевіча, аднаго з галоСћних ідеолагаСћ білоруського нациянальнага адрадження и арганізатараСћ усяе палітичнае дзейнасці и культурна-асветнае ПРАЦІ. Не стала и такіх пісьменнікаСћ, як Арол М. (Сцяпан Пяцельскі, рубіж 1917 и 1918 рр..), Лявон Лобік (1918). p align="justify"> Беларуская літаратура перияду грамадзянскай Вайни Сћсвядом-лена абапіралася на шматвяковия нациянальния традициі, свята СћшаноСћвала памяць далекіх и блізкіх продкаСћ - усіх тих, хто присвяціСћ палі жицце развіццю білоруський культури, абудженню нациянальнага пачуцця. Адним з Найбільший пераканаСћчих сведчанняСћ гетага можа служиць алегаричнае апавяданне МАКСІМА Гарецкага В«ФантазіяВ» (1921). p align="justify"> ... Над білоруський зямля, спакутаванай у годину ваеннай заві-рухі, вибраСћшися з В«няведамай патомкам ями", "з расцерзаним да краю серцам вялікага гуманістаВ» праносіСћся наш першадрукар Скарина и спусціСћся Сћ Мінску да цяжка хворага и бездапаможнага з галадухі Янкі Купали, Які з болем и тривогаю за ліс Баць-каСћшчини хочай склікаць на сход людзей зямлі Беларуськай.
Народ, аднако, В«за доСћгія вякі няволі аглох и зрабіСћся нячулимВ». На балючае и тривожнае вань: В«Што рабіць?В» - Яни знайшлі адзін адказ: сабраць усіх тих, хто так гетага годині будзіСћ народ. I паляцеСћ над зямля Скарина да В«бацькі адрадженняВ» В«народнаго баянаВ» Францішка Багушевіча. Слідах за ім разбудзілі Цетку, МАКСІМА Багдановіча, Івана Луцкевіча, Лявона Гмирака, Алеся Гаруна, Вінцента Дуніна-Марцінкевіча, Сяргея Палуяна, Каруся Каганця. Усе яни Сћ тривожни годину, калі вирашаСћся ліс Баць-каСћшчини и народу, вярнуліся Надав з далекіх краеСћ на рідну зямля, каб заняць месца Сћ шерагах змагароСћ за адрадженне І разів-няволенне. p align="justify"> Зварот да памяці Скарини аказаСћся невипадковим, бо гета ен так натхнена вучиСћ любіць зямля, дзе Чалавек нарадзіСћся и биСћ ускормлени з ласкі Божан. Гета ен у прадмовах да паасобних кніг Бібліі праслаСћляСћ рідну мову, з якое яго літасціви Бог на світ пусціСћ. p align="justify"> Тієї запавет аказаСћся пуцяводнай зоркай для нашчадкаСћ, якія праз Чатарі стагодцзі Сћзяліся адраджаць и мову, и нациянальную свядомасць. I зусім натуральна Сћ В«Вольнай БеларусіВ» Сћ 1917 з'явіСћся шераг публікаций, присвечаних 400-годдзю білоруського кнігадрукавання: артикули В«Наша культурнае святаВ» (пад крипта-німам Я. Л-к - Язеп Лесік), В«Доктар Франциск Скарина . (6 жніСћня 1517 - 6 жніСћня 1917 р.) В»МАКСІМА Гарецкага,В« 400-лецце білоруського друку В»Рамуальда Зямкевіча (Вільна Білорусь. 1917. 8 жн.),В« Значенне Францішка Скарини Сћ білоруський культури В»Рамуальда Зямкевіча,В« Друк Скарини и друк сучасности В»таго ж самаго (473-474) аСћтара (Вільна Білорусь. 1917. 23 жн.). А Змітрок Бядуля присвяціСћ першадрукару ліричную імпресію, якаючи Сћвабрала Сћ сябе и напеСћнасць биліни, и шчимліви дух Народнай легенди, и штосьці пек...
