я палі асаблівасці. Вялікае княства знаходзілася на перифериі еСћрапейскага культурнага жицця, тут не паспелі сфарміравацца елементи раннебуржуазнага грамадства, толькі зараджалася Свєцко літаратура, філасофская и грамадская думка працягвала ариентавацца на Біблію, не було видатних дасягненняСћ у свецкіх відах Мастацтва - живапісу, скульптури, музикі. Тою не менше, ми Рисами Ренесанса назіраліся Сћ архітектури, графіке, асвеце и свецкіх відах Мастацтва. Можна гавариць аб шматграннасці и вариянтнасці ренесанснай культури на Беларусі.
Адукация, як и Сћ папяредні перияд, захоСћвала релігійни характар. Плиг праваслаСћних церквах и монастир існавалі школи, у іх праграма навучання Сћваходзілі: царкоСћна-слов'янська граматика, математика, філасофія, теалогія. Разам з критим, плиг праваслаСћних брацтва (гета грамадскія аб'яднанні прихажан) у Вільні, Магілеве, Слуцьку, Бяресце, Полацку и інш. дзейнічалі брацкія школи з больш широкай праграмай, што Сћключала вивученне замежних и класічних (лацінскай и гречаскай) моСћ, гісторию, риторику. Навучанне Сћ іх було галоСћним чинам бясплатна. p> Широкий праграма адукациі існавала Сћ пратестанцкіх школах. Найбільший вядомия - у ІСћі, Вільне, Бяресце, Слуцьку. Пратестанти виступілі з прапановай заснаваць у князівства Литовського універсітет, альо ва Сћмовах контррефармациі ідею перахапілі езуіти, а пратестанцкія школи наогул билі зачинени.
Асабліва Хутка развівалася каталіцкая сістема адукациі Сћ XVI ст. згодна з пастановамі сінодаСћ, шкірно приход павіннен мець Пачатковая школу. Акрам таго, шматлікія каталіцкія манаскія ордени адчинялі палі сяреднія навучальния Сћстанови - калегіСћми. Асабліва вядомимі билі езуіцкія и піярскія калегіСћми. Дерло езуіцкі калегіСћм биСћ заснавани Сћ Вільне (1570 р.), на териториі Беларусі - у Полацку (1581 р.). КалегіСћми давалі класічную гуманітарную Адукация. Навучанне було бясплатна, прималіся юнакі будь-яких саслоСћяСћ и веравизнанняСћ, навучанне працягвалася 6-7 гадоСћ. Увесь навучальна-вихаваСћчи працес биСћ прасякнути релігійнай накіраванасцю. У тієї пані годину калегіСћми садзейнічалі Сћсталяванню на Беларусі Заходне-еСћрапейскай сістеми адукациі. На базі Віленскага езуіцкага калегіСћма Сћ 1579 р. була створана езуіцкая академія - дерло Вишейшая навучальная Сћстанова Сћ князівства Литовського. Дерло яе ректарам биСћ видатни палеміст, дзеяч ордена езуітаСћ - Петро Скарга. p> Паширенне агульнага СћзроСћня адукаванасці абумовіла Сћзнікненне спро на кнігі. У XIII-XVI стст. центрамі перапіскі кніг з'яСћляліся праваслаСћния монастир (скрипториі Сћ Наваградку, Полацку, Смаленску, Вільне, Віцебску, ЛаСћришаве, Супрасле), дзяржаСћная канцилярия Сћ Вільне, канциляриі буйних феадалаСћ. Ствараліся значнії кнігазбори - бібліятекі. Найбільший вядомимі билі: бібліятека Полацкага Сафійскага сабора; бібліятекі манастироСћ у Спраслі, Вільне, Слуцьку, Пінску; а так сама кнігазбори навучальних устаноСћ (езуіцкіх калегіСћмаСћ и академіі) i приватния Збора магнатаСћ (РаздзівілаСћ, СапегаСћ).
Скрипториі НЕ маглі задаволіць СћзрастаСћшага спро на кніжнае слова, таму НЕ випадкова, што Сћ князівства Литовського узнікла кнігадрукаванне ранєй за Сћсе Сћсходнеславянскія земли. Заснавальнік усходнеславянскага кнігадрукавання - видатни гуманіст и асветнік Франциск Скарина. У 1517-1519 рр.. ен у праз пераклаСћ и видаСћ (з каментариямі) Псалтир и 22 кнігі Старога запавету Бібліі. У 1522 ен пераехаСћ у Вільню, дзе заснаваСћ дерло на териториі Сћсходніх славлячи друкарню, з якой вишлі "Мала падарожная кніжица" (1522) і "Апостал" (1525 р.).
У 1550-я рр.. у Бяресці пача працаваць пратестанцкая друкарня Мікалая Радзівіла Чорнага - дерло на Беларусі. Наогул, пратестанцкія друкарні Сћ 1560-1570-я рр.. дзейнічалі Сћ Нясвіжи, Вільне, Слуцьку, Уздзе, Лоску, ІСће, Ашмянах. Сярод Найбільший вядомих виданняСћ пратестантаСћ - "Бресцкая Біблія "(1563)," Нясвіжская Біблія "(1572)," Нови запавет "(1574 р.)," Размова Паляк з літвінам "(1564).
дерло кірилічную кнігу (на старажитнабеларускай мове) - Катехізіс видалі Симон Будний и ЛаСћренці КришкоСћскі Сћ Нясвіжскай друкарні Сћ 1562, у тієї пані рік С.Будного надрукаваСћ "Пра апраСћданне грешнага Чалавек Перад богам ", пазней -" Біблію "(1572)," Нови Завіт "(1574 р.), "Аб галоСћних палаженнях хрисціянскай віри" (1576).
У 1570-я рр.. у маентку Цяпіна на Полаччине заснаваСћ друкарню Васіль Цяпінскі. Ен видаСћ "Евангелле" на царкоСћна-славянскай мове з паралельним перакладам на білоруську мову. С.Будного и В.Цяпінскі виступалі Сћ абарону білоруський мови, за развіцце на їй пісьменнасці и кнігадрукавання.
Рускія першадрукари - Іван ФедараСћ и Петро Мсціславец пасли вигнання з Масква працавалі на Беларусі Сћ маентку Р.Хадкевіча Заблудава. Яни видалі "Евангелле вучицельнае" (1569 р.) і "Псалтир з Часасловам "(1570). У 1580-я рр.. І.ФедараСћ пераехаСћ у Астрогу, дзе видаСћ "Астрожскую Біблію "(1580-1581 рр..), а П.Мсціславец працаваСћ у дру...
