> Вайна принесла беларускаму народу вялікія лиха. Многія Гарад и вескі билі разбурани и знішчани. Голад, хвароби привяді да маса-вай гібелі людзей. У Гарад Беларусі колькасць насельніцтва зменшіть Сћ 2 - +3 рази. Прийшла Сћ заняпад сільська гаспадарка. Амаль напалову скараціліся па-сяСћния полишаючи и пагалоСће живели. p> Цяжкія винікі Вайни для білоруського народу Сћзмацняліся палітикай царизму. Сяляне аказаліся падманутимі Сћ сваіх спадзяваннях атримаць визвален-ні пекло пригоннай няволі пасли розгрому арміі Напалеон. Царскім маніфестам пекло 30 жніСћня 1814 ім прапаноСћвалася атримаць "Мзду свою від Бога". p> У адносінах да білоруський аристакратиі царскі Сћрад биСћ болипой асцярожним. 3 аднаго боці, ен хацеСћ прилашчиць па-сепаратисцку настроїв шлях-ту. Таму, наприклад, Камінскі, Які СћзначальваСћ створаную Напа-Леоне "Камісію Вялікага княства ЛітоСћскага ", захаваСћ Пасадена старшині Сћ мінскім галоСћним су-дзе, В.Гецевіч, член Савета Сћ Вільні, стаСћ мінскім віце-губернатарам и Г.Д. Альо, з другог боці, царизм Жорсткий пакараСћ многіх з тих, хто Сћ годину Вайни супрацоСћнічаСћ з Налалеонам. Хвалячи канфіскаций маемасці калабарацияністаСћ пракацілася па Беларусі. p> Наступний хвалячи канфіскаций крейди месца Сћ 1830 - 1831 рр.. У виніку яе на Беларусі канфіскавани 62 маенткі Сћ 51 уладальніка.
30-я гади XIX ст. Сталі пераломнимі Сћ царскай палітици Сћ дачиненні да заходніх губерняСћ: яна приняла болиш жорсткі характар. На гета паСћпливалі дзве причини: зростання апазіцийних грамадска-палітичних настрояСћ и рухаСћ, а таксамо працес разлаження феадальна-пригонніцкага ладу, Які перарастаСћ у яго кризіс.
У другім дзесяцігоддзі XIX ст. на Беларусі, як и Сћ інших заходніх губерній, значний СћзмацніСћся грамадска-палітични рух. Ен развіваСћся пад відпливаючи ревалюцийних Падзу у Заходняй ЕСћропе, расійскай ревалюцийнай думкі и польскіх нациянальна-визваленчих ідей.
Так Сћзнікнення дерло праяСћ білоруського нациянальнага руху прама ці Сћскосна мелі дачиненне таваристви філаматаСћ (прихільнікаСћ навукі) i філаретаСћ (прихільнікаСћ дабрачиннасці). У 1817 плиг Віленскім універсітеце па ініциятиве студентаСћ А.Міцкевіча и Т.Зана було створана тавариства філаматаСћ. Іх подивимось фарміраваліся пад відпливаючи прафесара Віленскага універсітета Іяхіма Лялевеля. Ен виступаСћ за аднаСћленне польскай дзяржави. Хутка тавариства пе-ратварилася Сћ Моцний арганізацию з мноствам філій (аддзялен-няСћ). Практична тавариства філаматаСћ дубліравалі тавариства Прамяністих и САЮЗ літаратараСћ, што існавалі Сћ Віленскім універсітеце.
На пачатку 20-х гадоСћ XIX ст. у Вишейшай духоСћнай семінариі Сћ Полацку били студенти Віленскага універсітета заснавалі тавариства філаретаСћ. У 1819 у Свіслацкай гімназіі Сћзнікла тавариства аматараСћ навука. Гімназісти на сваіх таємних сходах прапаведвалі патриятичния ідеі Сћ польскім духу, расказвалі пра Славута дзеячаСћ Полипчи, прапагандавалі сярод насельніцтва ідеі Волі и роСћнасці.
У процівагу агульнаму Сћздиму паланізациі культурна-нациянальния імкненні білоруського народу виявіліся Сћ Нова білоруський літаратури, асабліва Сћ творчасці Я.БаршчеСћскага, Я.Чачота, П.Багрима, В.Равінскага, К.Вераніцина, А.Вяригі-ДареСћскага, У.Сиракомлі, В.Дуніна-Марцінкевіча, П.ШпілеСћскага. Іх розчини, асветніцкія пачинанні сведчилі аб абудженні нациянальнай самасвядомасці Сћ Народзе, аб фарміраванні білоруський народ-най інтелігенциі.
Знайшлі падтримку на Беларусі и ідеі дзекабристаСћ аб ліквідациі самадзяржаСћя и плиг-гоннага права. Дзекабристи сачилі за развіццем польскага на-циянальна-вцзваленчага руху, імкнуліся наладзіць З ІМ сувязь для сумеснай барацьби супраць царизму. У 1821 - 1822 рр.. нека-Тори актиСћния Сћдзельнікі руху дзекабристаСћ знаходзіліся на Беларусі. М. МураСћеСћ, кіраСћнік "ПаСћночнага тавариства", у Мінску Сћ 1821 напісаСћ свій дерло вариянт канституциі. А. БястужаСћ, адзін з кіраСћнікоСћ "ПаСћночнага тавариства ", калі жиСћ у Мінску, устанавіСћ сувязі з некаторимі мясцовимі грамадскімі дзеячамі Сћ Полацку. У Мінску, Лідзе, Ружанах бивалі дзекаб-ристи М. Наришкін, З. ЧарнишоСћ,
М. Лунін, Я.Абаленскі. У Віцебску жиСћ и вучиСћся вядоми дзекабрист, Сябри "Тавариства аб'яднаних слов'ян" І. ГарбачеСћскі. p> У 1822 у Кіеве вяліся перамови паміж кіраСћнікамі "ПаСћдневага тавариства" дзекабристаСћ (П.Пестель) i прадстаСћнікамі польскага "Патриятичнага тавариства" аб наладжванні сувязей для вядзення сумесних дзеянняСћ. 3 гета Мета у Вільню приязджалі М.БястужаСћ-Румін и С.МураСћеСћ-Апостал. Увосени па ініциятиве апошняга биСћ распрацавани план аришту цара Сћ годину приезду Сћ Бабруйск крепасць. Аднако план НЕ биСћ ажиццеСћлени, бо яго НЕ падтрималі Сћ центри "ПаСћдневага тавариства ".
Вялікае значенне як дзекабристи, так и польскія ревалюциянери надавалі прапагандзе сярод салдат и афіцераСћ Асобнага літоСћскага корпусу, размешчанага Сћ Гродзенскай губерні. Пад іх відпливаючи на пача...
