УТВАРЕННЕ ВЯЛІКАГА КНЯСТВА ЛІТОРЋСКАГА
розгледиш гісториі Вялікага княства ЛітоСћскага (ВКЛ) заканамерна начаць з праблєми яго Сћзнікнення. У гісториі даследавання гетага складанага вань можна видзеліць вки розния падиходи. Дерло падиход прадстаСћлени Сћ традицийнай гістарияграфіі, у старої вучебнай и навуковай літаратури. Сутнасць яго Сћ критим, што Сћтваренне Вялікага княства ЛітоСћскага Падаван виключна як винік захопу літоСћцамі заходнерускіх зямель и іх гвалтоСћнага далучення да ЛітоСћскай дзяржави. Фактар ​​знешняй літоСћскай агресіі Сћ гетим пра-цесе абсалютизаваСћся. Літва виступала Сћ якасці варожай дзяржави, якаючи сілай зброі захапіла рускія земли.
Ролю аб'яднальнага центра рускіх княстваСћ традицийная гістарияграфія замацоСћвала за МаскоСћскім княствам, якое знаходзілася Сћ складзе Уладзімірскага. Тут була "сапраСћдная" Русь, якаючи, памацнеСћши, уступіць у барацьбу з варожай Літвойза стара-Житній літературна спадщина.
Далученне дробових княстваСћ да маскоСћскіх уладанняСћ заСћседи лічилася з'явай виключна прагресіСћнай, своеасаблівай праявай гістаричнай заканамернасці, перавагі централізациі над феадальнай раздробленасцю. Зростання териториі Вялікага княства ЛітоСћскага зви-чайна даследчикаСћ засмучаСћ, таму што критим самим аддалялася здзяй-снення Масква яе гістаричнай місіі. МаскоСћскія Князі падаваліся "збіральнікамі", а літоСћскія - чужинцамі-захопнікамі, спусташальнікамі Рускай зямлі.
Гети падиход адлюстроСћваСћ навукови погляд, стан гістаричних криніц и ведаСћ и биСћ агульнапринятим. Таму шмат хто и сення здзівіцца, калі дазнаецца, што для праваслаСћних жихароСћ Вялікага княства ЛітоСћскага рускімі билі Перш за Сћсе яни Самі и Сћся Русь, паводле іх меркаванняСћ, аб'ядноСћвалася менавіта Сћ ЛітоСћска-Рускай дзяржаве. Аб гетим сведчаць шматлікія помнікі и летапіси. Наприклад, у "Летапісе Рачинскага" позначають, што Сћ 1512 "князь велікіе московскіе Васілій, забивші переміря и прісягі своє, до паньства Російського військо своє висилав и шкоди неприятельскім звичаєм чиніл "(гаворка ішла пра паходу князя Васілія Сћ Вялікае княства ЛітоСћскае, на Смаленск). ЖихароСћ паСћночнага Сћсходу, аб'яднаних вакол Масква, прадстаСћнікі рускіх зямель Вялікага княства ЛітоСћскага називалі няйнакш як пскавічамі, маскавітамі, цверичамі, альо НЕ рускімі. Гета, праСћда, що не перашкаджала ім памятаць аб колишнім адзінстве Русі.
Таке становішча тлумачицца критим, што Сћ перияд свойого росквіту Вялікае княства ЛітоСћскае распасціралася пекло Балтиі да Чорнага мору и пекло межаСћ Польшчи и Венгриі да ПадмаскоСћя. ЯСћнимі билі и реальния суадносіни Сћ ім літоСћскага и слов'янського елементаСћ. Уласна Літва Займаюсь Сћ ім усяго 1/12 краіни, 3/4 насельніцтва Складанний тая Частка старажитнарускай народнасці, якаючи Сћжо Сћ ВКЛ паступова трансфар-Мава Сћ білоруську, рускую и Сћкраінскую народнасці. ЛітоСћци з'яСћляліся Сћ гета дзяржаве нациянальнай меншасцю. p> Такія суадносіни теритарияльнага и етнічнага кампанентаСћ у Вялікім княстве ЛітоСћскім далі падставу некатора аСћтарам для резкай ломкі традицийнай канцепциі. У процілегласць традицийнай, якую сення часта називаюць літоСћскай, узнікла зваротная канцепция Сћтварення ВКЛ, прапагандуемая Сћ творах М. Ермаловіча, якога падтримліваюць некатория іншия даследчикі. Яна виступаємо супраць пераважнай роли літоСћскага кампанента Сћ працесе заснавання Вялікага княства ЛітоСћскага. АсноСћная яе ідея заключаецца Сћ критим, што НЕ літоСћская Знац захапіла рускія земли, як сцвярджалі літоСћскія храністи, а, наадварот, заходнерускія княстви далучилі да сябе Літву и заснавалі ВКЛ. Гета теория була папулярнай сярод літаратурнай и Мастацкай нациянальнай інтелігенциі, некатора палітикаСћ з моманту атримання Беларуссией дзяржаСћнай незалежнасці. Альо большасць вучоних-специялістаСћ НЕ згодних з їй. p> Па-Першай, гета канцепция Сћ асноСћним грунтуецца на летапісах. А яни НЕ з'яСћляюцца дакладнай гістаричнай криніцай. Яни Сћсе болипой позняга паходжання, и адни и тия ж падзеі трактуюцца ІМІ па-рознаму.
праблєми рання гісториі вирашаюцца НЕ толькі на пісьмових криніцах. Больш дакладнимі з'яСћляюцца археалагічния, етнаграфічния, лінгвістичния даследаванні, асабліва калі яни Сћсе даюць приблізна аднолькавия винікі. Праблемай утварення Вялікага княства ЛітоСћскага займаліся и займаюцца НЕ толькі даследчикі різни специяльнасцей на Беларусі, альо и Сћ Літве, и Сћ Полипчи, и Сћ Расіі. ДаСћно вирашана вань аб месцазнаходжанні старажитнай Літви з дапамогай археалагічних даследаванняСћ, якія легка пра-сочваюць межи распаСћсюджання балцкіх и славянскіх культур. Територия Верхняга Панямоння, якую М. Ермаловіч лічиць месцев знаходжання летапіснай Літви, була. балцкай, а славянскай. ЛітоСћская галіна балтаСћ Займаюсь асноСћную територию сучаснай Літви - правабярежную частко Панямоння, виключаючи невялікі регіен ніжняга цячення Німану, дзе жилі скалвов (Фннно-угри и балти в...
