епоху середньовіччя/За ред. докт. НСТ. наук В.В. Сєдова. М., 1987. С. 7 - 9, 381 - 382). Тапонім "Літва", вакол якога грунтуецца канцепция аб знаходжанні старажитнай Літви Сћ Верхнім Панямонні (паміж Мінскам и Новагародкам з усходу на ЗАХІД и паміж Маладзеч-нам и Слонімам з поСћначи на поСћдзень), з'явіСћся тут, калі Чорна Русь, ці Новагародчина, ужо Сћвайшла Сћ Вялікае княства ЛітоСћскае. Яни позняга паходжання.
Па-другое, канцепция М. Ермаловіча аб захопе Літви заходнерускімі княствамі ставіць шмат питанняСћ. Чаму створаная славянамі дзяржава була названа Вялікім княствам ЛітоСћскім, калі сама Літва Займаюсь Сћ їй усяго 1/12 териториі? Чаму плиг гетим раскладзе НЕ заходнерускія Князі паширалі свій інститут намесніцтва, а літоСћскія? Як растлумачиць тое, што рускія феадали будуць весці доСћгую барацьбу за аднолькавия рацію з феадаламі-літоСћцамі, супраць каталіцкай експансіі, якаючи зрабілася моцнай зброяй паширення літоСћскага Сћпливу? (Больш падрабязна аб гета канцепциі Сћ В§ 2.) p> Вучония-даследчикі лічаць гетия процілеглия канцепциі некалькі спрошчанимі. Гістарични працес болипой Складанний и шматмерни. Навукови падиход патрабуе болипой деталевага и глибокага аналізу. p> Для таго каб зразумець, як ішоСћ працес утварення Вялікага княства ЛітоСћскага, треба пачаць з розгледиш таго, што сабой уяСћлялі заходнерускія и літоСћскія земли Сћ XIII ст.
Для заходюх зямель Русі XII - XIII стст. билі периядам феадальнай раздробленасці. Феадальная раздробленасць - заканамерная з'ява Сћ працесе сцвярдження феадальнага ладу. У гісториі працеси централізациі и децентралізациі мяняюць адзін аднаго. Тия фактари, што примусілі калісьці князеСћ аб'яднацца Сћ Старажитнарускую дзяржаву (знешняя небяспека и неабходнасць стварення прававога регулявання Сћзнікаючих феадальних адносін), виканалі палю місію. НаступіСћ нови етап - паглиблення и развіцця феадальних адносін. Умацаванне класа феадалаСћ дазволіла ажиццяСћляць Уладу над феадальна перелогових насельніцтвам без дапамогі кіеСћскага князя и яго дружини. На месцев узніклі моцния еканамічния и палітичния центри, здольния Сћладариць самастойна, што адпавядала патрабаванням годині. Аднако працес феадальнага раздраблення НЕ спиніСћся на вилученні буйних самастойних центраСћ, якімі билі Полацкае, Турава-Пінскае, Галіцка-Валинскае и іншия княстви. Ен пайшоСћ далей. Княстви Сталі драбіцца на Сћдзели. Толькі на Полацкай зямлі вилучаліся Мінскае, Віцебскае, Друцкае, ІзяслаСћскае и Лагойскае княстви, якія таксамо претендавалі на паширенне свойого еканамічнага, палітичнага и тери-тарияльнага Сћпливу. Таму XII - XIII стст. прайшлі Сћ бесперапинних міжусобних війнах. Полацкія Князі ваявалі адзін з адним, прималі Сћдзел у барацьбе паміж кіеСћскімі и смаленскімі князямі. У виніку,-страцілі шераг гарадоСћ. Так, так Смаленскага княства адишлі Друцьк и Орша. p> аднако, страціСћши некатория земли на Сћсходзе, полацкія Князі Сћсе ж Такі паширилі палі Сћладанні на паСћночним захадзе за кошт суседніх прибалтийскіх зямель. У ніжнім цяченні Заходняй Дзвіни яни заснавалі Гарад-крепасці Кукенойс и Герцик. Пляма ліваСћ, што жилі на Сћзбярежжи Рижскага заліва, абавязани билі плаціць полацкім князям даніну. Калі Сћ Першай палового XIII ст. аСћтаритет Полацкага княства биСћ дастаткова високім, то Сћ сяредзіне XIII ст. становішча мяняецца. Знясіленае бясконцимі войнамі и міжусобіцамі, яно Сћсе болил аслаблялася, што адразу ж викаристалі знешнія ворагі.
3 XIII ст. заходнім и паСћночна-заходнім землям Русі пача пагражаць сур'езная небяспека - агресія нямецкіх феадалаСћ. У XII ст. яни пачалі пранікаць у Прибалтику, Пляма якой НЕ паспелі яшче ствариць палю дзяржаСћнасць. За каталіцкімі місіянерамі ішлі нямецкія лицарів. Пасли абарачення мясцовага язичніцкага насельніцтва Сћ хрисціянскую віру яни Сталі пашираць палі пана-ванні на Сћсе болипой територию и стварилі Сћ Прибалтици Моцний феадальна-релігійную арганізацию - орден мечаносцаСћ. Планамерни захоп Прибалтикі биСћ звязана з імем епіскапа Альберта БуксгаСћ-Дена, Які пабудаваСћ у вусці Заходняй Дзвіни Моцний крепасць - Ригу (1201). Невялікія, добра Сћмацавания замкі, узведзения па Сћсей
Прибалтици, Сталі апорай іх залагодить. Поспеха рицараСћ сприялі германскі імператар и римскі тато, а таксамо кіраСћнікі інших краін феадальнай ЕСћропи. Захопления земли орден мечаносцаСћ назваСћ Лівоніяй. p> Чи не толькі балцкім пляменам, альо и заходнерускім княствам даводзілася Сћступаць у барацьбу з орденам. Прибалтика, праз якую праходзіСћ шлях па Заходняй Дзвіне Сћ Балтийскае мору, з даСћніх часоСћ цікавіла Полацкае княства. Чи не витрималі націску ордена заснавания там Полацкам Гарад Кукенойс и Герцик и трапілі Сћ васальную за-лежнасць пекло рижскага епіскапа. Орден перахапіСћ у Полацка права кантролю и збору даніни з воднага шляху Сћ Балтийскае мору. Надав Перад пагрозай вялікай небяспекі полацкія Князі НЕ спинілі міжусобіц, що не аб'ядналіся, каб Даць адпор няме...
