ДзяржаСћни и саслоСћни лад ВКЛ
У XIV - Першай палового XVI ст. завяршилася фарміраванне адносін феадальнай уласнасці, категорий феадалаСћ и залежнага насельніцтва, а таксамо форм іх землеСћладання и землекаристання. Як виглядала Сацияльна структура феадальнага грамадства? Якую ролю Сћ палітичним, еканамічним жицці Вялікага княства ЛітоСћскага виконвалі розния групи насельніцтва?
На Беларусі Сћ XIV-XVI стст. зямля, галоСћни сродак витворчасці Сћ феадальную епоху, належала дзяржаве, феадалам и царкоСћним арганізациям. Невялікай яе часткай валодалі Гарад и гараджане. Уласнікі зямлі склалі пануючи клас феадальних уладальнікаСћ. Ен биСћ невялікім колькасна и складаСћ каля 10% насельніцтва. АсноСћная Частка грамадства була прадстаСћлена прадукцийним Класа - ся-лянствам, якое каристалася зямля и стварала феадальную Рент. Класи НЕ билі аднародния па сваім складзе. Яни падзяляліся на групи паводле маемаснага и прававога становішча.
У дадзенай главі ми спинімся на категориях феадалаСћ, якія адигривалі вирашальную ролю Сћ палітичним жицці Вялікага княства ЛітоСћскага. Пра розния пласти сялянскага насельніцтва гаворка співай-дзе далей.
На чале класа зямельних уласнікаСћ стаяСћ вялікі князь літоСћскі (гаспадар), Які з'яСћляСћся вярхоСћним уладаром усей зямлі Сћ дзяржа-ве, а. таксамо меСћ палі Сћласния зямельния Сћладанні (Гаспадарскі Дамен). Усе феадали дзяліліся з вялікім князем часткай феадальнай Рент. 3 гаспадарскага Дамена Сћвесь прибитак збіраСћся на кариець велікакняжацкай залагодить и викаристоСћваСћся як на приватния мети князя, так и на дзяржаСћния. Гетия земли атрималі статус дзяржаСћних. p> Приступкам ніжей на іерархічнай лесвіци стаялі буйния феадали - Князі и зямельния магнати, што валодалі зямля на правах вотчини (спадчиннага Сћтримання). Далею ішлі Баяра, сама шматлікая група пануючага класа. Ад князеСћ яни адрозніваліся критим, што валодалі зямля умоСћна (плиг Сћмове нясення вайсковай служби Сћ князя ці буйних магнатаСћ). Гета биСћ приклад часовага Сћтримання. Баярства паводле маемаснага становішча було таксамо неаднародним. Билі буйния Баяра, якія стаялі блізка да князеСћ, сяреднія, што складалі асноСћную частко баярства. Альо билі и такія, што мала адрозніваліся пекло сялян и Самі апрацоСћвалі зямля. Гета група крейди польську Назву В«шляхтаВ». Пасли шляхтай пачалі називаць феадалаСћ, што належалі да ваенна-служилага саслоСћя. Руська назва В«баярстваВ» паступова вийшла з ужитку. p> Пануючи стан класа зямельних уласнікаСћ, феадалаСћ, биСћ замаца-вани законам. Характерна, што Сћ Вялікім княстве ЛітоСћскім доСћгі годину не було адзінага заканадаСћства. Привілеі, што давалі вялікія Князі асобним землям и саслоСћям, грунтаваліся на Рускай ПраСћдзе и мясцових Звичай. Судзебнік 1468 Казіміра (1440-1447 - вялікі князь літоСћскі, 1447-1492 - и кароль польскі) хоць и пашираСћся на Сћсю територию Вялікага княства ЛітоСћскага, альо кадифікаваСћ толькі феадальнае права. Дерло сістематизаваним агульнадзяржаСћним зборнікам законаСћ феадальнага права стаСћ Статут Вялікага княства ЛітоСћскага 1529, Які потим меСћ іншу (1566) i трецюю (1588) редакциі.
Роля Сћ палітичним жицці різни груп феадалаСћ НЕ заставали нязменнан. Адбивалася пеСћная евалюция з развіццем палітичних працесаСћ, якаючи приводзіла да Сћзвишення нових груп зямельних уласнікаСћ за кошт страти престижу папяредніх. А гета Сћ палю Чарга адлюстроСћвалася на развіцці палітичних інститутаСћ и дзяржаСћнага ладу Вялікага княства ЛітоСћскага, визначала яго специфіку Сћ параСћнанні з іншимі феадальнимі манархіямі.
Ужо адзначалася, што Сћ сваім теритарияльним афармленні Вялікае княства ЛітоСћскае на сто з лішнім гадоСћ апяреджвала МаскоСћскую дзяржаву. Альо з самаго пачатку гета аб'яднанне не було такім трива-лим, як аб'яднанне ПаСћночна-Усходняй Русі вакол Масква. Заха-ванню адноснай самастойнасці СћдзелаСћ сприяла и сістема спадчиннасці, принятая Сћ ВКЛ. Пасли смерці Сћладальніка земли НЕ размяркоСћваліся паміж нашчадкамі, як у Расіі, дзе Сћдзельная сістема стала паную-чай. Годинах тое ці іншае княства наогул НЕ трапляє Сћ рукі да нашчадкаСћ. Вялікія Князі літоСћскія Широкий викаристоСћвалі сістему намесніцтва. Надав роздача Гедимінам зямель сваім си-нам не крейди характар ​​видзелу ім літературна спадщина надзелаСћ, хутчей гета билі намесніцтви. Пасли смерці дзяцей Гедиміна іх княстви таксамо НЕ дзяліліся паміж нашчадкамі. Часцей на прастоле за-ставаСћся адзін з унукаСћ Гедиміна, астатнія сиходзілі В«карміццаВ» Сћ іншия месцев. Таму Князі, що не валодаючи поСћним прав уласнасці на видзеления ім земли, стараліся НЕ Сћводзіць сваіх парадкаСћ, кіраваліся мясцовимі звичаямі.
характар ​​дзяржаСћнага ладу НЕ заставаСћся нязменним. Ен пасту-пова евалюцияніраваСћ пад відпливаючи барацьби центрабежних и центраімклівих тенденций. Центральная Сћлада на працягу Сћсяго гетага перияду імкнулася рознимі спосабамі Сћмацаваць дзяржаСћни САЮЗ, шчил...
