Білорусь у ХVІ-ХVІІІ cт.
Змест
1. Рефармация и контррефармация
2. Бресцкая Сћнія. Канфесійния адносіни на Беларусі Сћ XVI-XVIIІ стст. p> 3. Культура Беларусі Сћ складзе Речи Паспалітай
4. Білорусь у війнах (ХVІІ-ХVІІІ стст.)
5. Палітични кризіс Речи Паспалітай и яе падзели
Спіс викаристаних криніц
1. Рефармация и контррефармация
У ХVІ ст. каталіцкая супольнасць Заходняй ЕСћропи була Сћцягнута Сћ працяглую міжусобную барацьбу. АсноСћная причина, якаючи ви-клікала яе, укладати Сћ незадавальненні большасці вернікаСћ вярхушкай каталіцкай царкви на чале з татам римскім, якаючи сканцентра-Валі Сћ сваіх руках неабмежаваную Сћладу и велізарния багацці. Свецкія феадали и буржуазія адчувалі Сћціск з боці каталіцкіх іерархаСћ, а таксамо марилі аб адабранні Сћ царкви материяльних каштоСћнасцей. Вернікі ставілі пад сумненія права царкви адпускаць грахі и виказвалі па-требу Сћ виданні Бібліі на роднаВ мове. p> Пачатак Рефармациі як Сацияльна-палітичнага руху пад Лозун-гам релігійнага абнаСћлення звязваецца з абвяшченнем 31 кастричнiка 1517 прафесарам теалогii Вiтенбергскага Сћніверсітета М. Лютерам так званих 95 тезiсаСћ, у якіх ен заяСћляСћ аб неабходнасці апраСћдання грахоСћ НЕ грашима, а віра, адкідваСћ вученне аб малiтве за памерлих, вратаваннi заслугамi свят і інш. p> Нова пратестанцкае веравученне сцвярджала што для виратаван-ня души вернiка НЕ патрабуецца пасреднiцтва царкви и таму адмаСћля-ла неабходнасць яе iснавання з усей iерархiяй на чале з татам рим-скiм. Адзiнай кринiцай віри було абвешчана Свяшченнае пiсанне. Перапинялася шанаванне святих, крижа, ікон, мошчаСћ; адмаСћлялася права царкви здимаць грахі. Пратестантизм падзяляСћся на некалькі плиняСћ - лютеранства, англіканства, кальвінізм и інш. p> У 1553 у ліку дерло так кальвінізму далучиСћся вялiкi канцлер i вiленскi ваявода Мiкалай Радзiвiл Чорней (1515-1565), Які заснаваСћ у Берасцi дерло на Беларусi кальвiнскi збор i друкарню. Ен жа стаСћ га-лоСћним пратектарам кальвiнiзму Сћ ВКЛ, закриСћ у сваiх уладаннях 187 каталiцкiх храмаСћ, канфiскаваСћши iх зямельни фонд i маемасць. p> Рефармацию падтрималi гетьман найвишейши Мiкалай Радзiвiл Руди, Кiшкi, Сапегi, Хадкевiчи, Тишкевiчи i iншия буйния феадали. Гарадская еліта, зацікаСћленая Сћ ліквідациі юридик и аслабленні кас-ціла, таксамо падзяляла кальвінізм. У 1550-я рр.. у духу кальвiнiзму билі рефармавани храми Сћ Нясвiжи, Берасці, галушками, Ляхавiчах, Кой-Данави, пазней у Вiцебску, Менський, Полацку, Глибокiм, Iвянци, Ор-ши, Смаргонi i iнш. Плиг нових абшчинах вернікаСћ адкривалiся шко-ли, шпiталi, друкарнi. p> У 1560-х рр.. з асяроддзя кальвіністаСћ ВКЛ вилучиліся антитринітариі або арияне, якiя адмаСћлялі триадзіную сутнасць Бога, патра-бавалі скасаваць халопства и палепшиць становiшча сялян. Усяго да 1591 у межах ВКЛ налiчвалася 207 пратестанцкiх збораСћ, з якiх па-даСћляючая большасць (189) належала кальвiнiстам. p> У метах аднаСћлення колишньої палітичнай, еканамічнай и ідеалагіч-най магутнасці каталiцкая царква мусiла мабілізаваць сіли для барацьби з релiгiйним iншадумствам и рефармацийнимi плинямi. Яе Сћдарнай сілай зрабіСћся орден Тавариства Icуса. У 1564 езуіти пачалі палю дзейнасць у Польшчи, а праз 5 рік яни з'явіліся Сћ сталіцу ВКЛ. У 1570 ІМІ була адкрита сяредняя навучальная Сћстанова - калегіум, Які Сћ 1579 набиСћ статус академіі. Менавіта праз Адукация навучен-скай моладзі пришчапляліся контррефармацийния ідеі. З апорай на Сћпливовую каталіцкую шляхту езуітам вдавалося зачиняць пратестан-цкія, а таксамо праваслаСћния культурна-асветніцкія Сћстанови - шко-ли и друкарні. У 1593 у Нясвіжи биСћ пабудавани дерло на Беларусі езуіцкі храм - касцел Божага ціла. АктиСћна падтримлiвалі контр-рефармацию каралі РП С. Баторія и Жигiмонт III Ваза.
Зх канца XVI ст. кальвіністи билі вимушани перайсці да абарони сваіх пазіций, причим, що не толькі пекло каталіцкага Сћпливу, альо и пекло пра-васлаСћя. Пад уздзеяннем дзяржаСћних санкціями i адсутнасцi адзiнства Сћ канц ХVІ ст. рефармацийни рух на Беларусi пачаСћ паступова зга-саць. Кальвiнiсцкая шляхта стала вяртацца Сћ каталiцтва, у критим ліку сини кальвінісцкага пратектара М. Радзівіла. Адзін з іх - Мiкалай Ра-дзiвiл Сiротка зачиняСћ пратестанцкiя приходи. Па яго загидила на базі берасцейскай друкарні, перавезенай у Вiльню, було заснавана Першай Сћ ВКЛ каталiцкае видавецтва. Ен таксамо примусiСћ кальвiнiстаСћ пакi-нуць Нясвiж, Клецьк и Койданава. p> Ініциятари контррефармациі Сћ РП скаристалі палю перамогу Сћ барацьбе з пратестантизмам и праваслаСћем для Сћмацавання пазіций каталіцизма Сћ ВКЛ. З 1653 колькасць приходскіх касцелаСћ на білоруських землях Менш чим за стагоддзе Сћзрасла са 153 да 270. Билі адкрити дзесяткі кляштараСћ, у критим ліку Сћ Берасці, Гародні, Мінску, Наваградку, Орши, Слоніме. Паводле...
