азгледзеСћши В«бунт проці БогаВ» Сћ творах К. КаліноСћскага, Ф. Багушевіча, Я. Купали (не "заСћважиСћшиВ» на тое, што К. КаліноСћскі прапагандаваСћ унію, Ф. Багушевіч пісаСћ у акреслена каталіцкай традициі, а Я. Купала причиніСћся да виданні каталіцкай кантичкі), А. Луцкевіч знахо-дзіць В«бунтВ» и Сћ вершили Паета-ксяндза К. Сваяка: В«Праглядаючи томік яго вершаСћВ« Мая ліра В», видані Беларускім видавецкім та-вариствам у 1924 Годзе Сћ Вільні, ми бачим усюдВ« Крик роспачи души збалелай, з мук ашалелай В», бачим страшенную духову драму Паета-ксяндза, утраціСћшага віру Сћ Найвишейшую Спра-вядлівасцьВ». К. Сваяк, мяркуе критик, В«з рук Божага ДаСћциВ» Сћжо НЕ Чака В«збаСћлення з долі апляванайВ», бо В«збаСћленнеВ» гета ви-мага барацьби! А барацьба Сћ лагічним ланцужку А. Луцкевіча супяречиць віри Сћ Бога, сутнасць якой, паводле критика, з'яСћляецца наканаванасць. p align="justify"> Кантрастним вобразе ксяндза-бунтаря, Які падняСћ руку на саму святу, А. Луцкевіч, вядома, прицягнуСћ вялікую Сћвагу и да творчасці Паета и да яго па-Мастацкая каларитнай асобі. Альо ж ці биСћ гети розлади на самай справе? Сам К. Сваяк биСћ апанавани ідеяй хрисціянскай гуманізациі народнаго руху, таго, што А. Луцкевіч називають В«барацьбоюВ»: В«Ми павінни дайсці да виснови, што калі адкінем хрисціянства пекло руху нашага народнаго, то ен, гети рух, распливецца Сћ золкай міжнароднасці и етичнай розв'язна-лівасці В», - пісаСћ К. Сваяк у дзенніку. Беларускі ксьондз-Пает з гонарам виконваСћ гетую визначаную сабе місію, чи не супраць-пастаСћляючи народну барацьбу и віру Сћ Бога: В«Аддаючися най-бліжейшим братам маім, я хачу споСћніць Волю тваю, Іиукаць праСћди и несці знайдзеную.другімВ». p align="justify"> У жицці самогу А. Луцкевіча супяречлівасці паміж перакананнямі и дзеяннямі Сћ адносінах з релігіяй билі ці не ве-Іііимі за тия, што ен убачиСћ у К. Сваяка. 3 аднаго боці, атеістич-ни светапогляд и калі НЕ задавальненне, дик, принамсі, спакойно тон у апісаннях змагання з царквою Сћ Савецкай Беларусі, о з другог боці - актиСћни Сћдзел у перакладзе новаго Запавету на білоруську мову, Які и да сення лічицца адним з Найбільший уда-лих перакладаСћ Бібліі па-беларуску (апошняе, чацвертае виданні. Таронта, 1991).
Адзін з тематичних артикулаСћ А. Луцкевіча - «³льня Сћ бе-ларускай літаратуриВ». Жицце горада, адзначае А. Луцкевіч, Займаюсь невялікае месца Сћ білоруський літаратури, за виключеннем Хіба Вільні, якаючи травні захаваную, як нідзе, шматвяковую гісторию, помнікі, адметную душу. У кожнага з білоруських творцаСћ, заСћважае критик, есць паля Вільня. У Я. Коласа и М. Багдановіча - сучас-ная Вільня, у Багдановіча Сћ В«ПагоніВ» и Сћ Купали Сћ В«Замкавай гариВ» - Вільня мінулая. Для Змітрака Бядулі - гета В«святе месцаВ». Леапольд Родзевіч ставіць яе Сћ адзін шераг з найболип видатнимі, па яго меркаванні, з'явамі Сћ беларускім адрадженні: В«Білорусь - Вільня - Скарина -В« Наша Ніва В»- Луцкевіч (Іван, брат Антона Луцкевіча. - А...
