осіни з Візантияй узбагачалі старажитнабеларускую культуру. Релігійнимі и культурна-асветніцкімі центрамі билі монастир. Плиг іх існавалі школи, пісаліся и перакладаліся кнігі. У некатора Гарад плиг Сабор існавалі вялікія бібліятекі. Летапіси паведамляюць аб такий бібліятеци плиг полацкім Сафійскім Сабор. Вядома, што Сћнучка полацкага князя Усяслава, Ефрасіння, перапісвала кнігі. Узорамі старажитних рукапісних кніг, знойдзених на териториі Беларусі, з'яСћляюцца: ТураСћскае Евангелле (XI ст.); Реймскае евангелле (XI ст.), Названае так па месцев знаходжання Сћ муніципальнай бібліятеци р. Реймс Сћ Германіі; служебнік Валаама Худинскага (канец XII - пачатак XIII ст.); Аршанскае евангелле (XIII ст.) i некатория іншия.
З прадстаСћнікоСћ кніжнай асвета старажитнага перияду білоруський гісториі треба адзначиць: у Смаленску - Клімента Смаляціча, у Турава - Кірилу ТураСћскага, у Полацку - князеСћну Прадславу-Ефрасінню.
Широкае развіцце на білоруських землях атримала прикладное Мастацтва. Надав звичайния прадмети з древа, косці, гліни, металу Сћпригожваліся разьбой, інкрустацияй. Прикладамі тонкай разьби па каменю и косці з'яСћляюцца шахматния фігуркі, знойдзения Сћ Гродно и ВаСћкависку. p align="justify"> Для стварення прадметаСћ хатняга побиту, зброі, Прилад Праця і СћпригаженняСћ викаристоСћваліся розния метали: жалеза, бронза, Медзев, сребра, золата. Техніка іх апрацоСћкі Сћ XI - XIII стст. дасягнула високага СћзроСћню. У білоруських Гарад билі распаСћсюджани амаль усьо вядомия Сћ ЕСћропе технічния спосабами апрацоСћкі металаСћ: плаСћка, ліцце, коСћка, залаченне дроту, гравіраванне, упригожванне металічних вирабаСћ емаллю, чарненнем. br/>
вань 9
У ІХ - ХІ стагоддзях пад егідай каталіцкай царкви Сћ краінах Заходняй ЕСћропи Сћтвариліся шматлікія воінскія арганізациі, якія афіцийна мусілі змагацца з мусульманамі за В«визваленне Трунов БожанВ». Альо часта яни дзейнічалі паводле Сћласних еканамічних інтаресаСћ, адбиваСћся захоп чужих територий ва Усходняй ЕСћропе. p align="justify"> У 1201 Годзе каталіцкія манахі пабудавалі Сћ вусці Дзвіни на полацкіх землях І з дазволу полацкага князя хрисціянскую місію и гандлевую факторию, якаючи атримала Назву Рига. Аднако ужо Сћ 1202 Годзе лицарем ператварилі Ригу Сћ вайсковую крепасць и арганізавалі тут орден мечаносцаСћ. p align="justify"> У 1203 Годзе палачане паспрабавалі ліквідаваць іншия крижацкія крепасці у Прибалтици - Ікскюльм и Гольма. Альо німці адкупіліся пекло палачан золата. У 1205-1207 Годзе гераічную барацьбу з крижакамі веСћ кукенойскі князь Вячко, Васал Полацку. Альо ЄП не атримаСћ падтримкі пекло палачан и пацярпеСћ параженне, крижакі захапілі яго княства. p align="justify"> У 1216 Годзе Пляма естаСћ прапанавалі палачанам аб'яднацца Сћ барацьбе супраць крижакоСћ. Полацкі князь Уладзімір падрихтаваСћ моцнае війська, альо Перад самим паходу князя напаткала нечаканая смерць. Паходу НЕ адбиСћся и агресія немцаСћ працягвалася. p align="justify"> У 1240 и 1242 гадах шведи и німці паспрабавалі захапіць НоСћгарад. Момант биСћ ЗРУЧНИЙ, таму што Сћсходнеславянскія княстви змагаліся з Мангол-татарамі и НЕ маглі нічим дапамагчи НоСћгараду. На дапамогу суседзям прийшлі толькі палачане. Аб'яднания сіли НоСћгарада и Полацка разграмілі шведаСћ у 1240 Годзе на раце Няве. У 1242 Годзе крижакі билі розгромлені на Чудскім Возер. Такім чинам, барацьба Сћсходніх слов'ян супраць крижацкай агресіі Сћ Першай палового XІІІ стагоддзя праходзіла з пераменним Поспеха. Аднако Полацк страціСћ Прибалтику и вихад да Балтийскага мору. p align="justify"> Вялікая пагроза для слов'ян сиходзіла таксамо пекло Мангол-татар. У 1223 Годзе перадавия Атрада манголаСћ напалі на славянскія княстви на ПоСћдні. У бітве на раце Калка аб'яднанае війська Сћсходнеславянскіх князеСћ було знішчана манголамі, а Самі Князі загінулі. У 1237 Годзе стотисячна армія хана Батия разграміла рускія княстви, якія НЕ здолелі аб'яднацца для сумеснай барацьби. У 1240 Годзе Мангол-татари разграмілі КіеСћ. З гетага моманту Сћсе земли колишньої КіеСћскай дзяржави, Акрам Полацка, трапілі над мангольскае панаванне. p align="justify"> Адзіним фарпостам незалежнасці Сћсходніх слов'ян з'яСћлялася територия Беларусі. Татара-Мангол паспрабавалі захапіць и гетия земли, спалілі Гомель, Мазир и ТураСћ, знішчилі Брест, альо билі розгромлені Сћ 40-50-х гадах XІІІ стагоддзя. br/>
вань 10
У Першай палового XIII ст. ствараецца централізаваная раннефеадальная ЛітоСћская дзяржава з моцнай велікакняжацкай уладай. Яе Сћзнікненне звязана з імем вядомага князя МіндоСћга. Шлях кривавай барацьби яму Сћдалося аб'яднаць большасць літоСћскіх княстваСћ. p align="justify"> Адносіни заходнерускіх княстваСћ са сваімі літоСћскімі суседзямі билі складанимі. У XII - XIII стст. земли літоСћскіх Пляма билі аб'ектам заваявання славянск...
