Кургани каля в. Бабруйшчина па знешнім виглядзе и структури насипом (вугальни шар каля падножжа) нагадваюць ритуальния курганния насипи 15 - 18 стагоддзяў каля вёсак Чамяри и Чурилава на суседняй Міёршчине.
Акрам курганоў и кам'яних магіл шмат на Глибоччине захавал и старажитних могілак з каменнимі помнікамі и каменнимі крижамі. Ёсць яни каля вёсак Васткавічи, Зябкі, Кіши, Навасёлкі, Папоўшчина, Прошкава и інш. Каля в. Пліса захаваліся старажитния яўрейскія могілкі з каменнимі надмагіллямі.
Вядоми на Глибоччине и решткі познасяредневякових паселішчаў. Старажитния пабудови билі на гарадзішчи каля в. Галубічи. Я. Драздовіч у свае ПРАЦІ Дзісенская дагістаричная даўніна, рукапіс якой захоўваецца ў аддзеле редкай кнігі и рукапісаў Центральная навуковай бібліятекі імя Я. Коласа Нациянальнай академіі навук Беларусі, нагадвае паданні пра існаванне ў Галубічах старажитнага горада. Паводле даследаванняў В.Я. Папкова, сяредневяковия паселішчи билі на паўднёвай ускраіне в. Перавоз и побачим з в. Бабруйшчина. Каля в. Перавоз билі знойдзени спражкі, гузікі, каля в. Бабруйшчина - гліняни старажитни посуд.
Багата Глибоцька зямля и на скарби. У 1960 паміж вёскамі Паречча и Пліса ў годину разворвання поля биў знойдзени скарб з двох сяребраних спіралепадобних бранзалетаў и 50 куфіскіх дирхемаў. Найбільший старажитная Манет адносіцца да 769 р, а апошняя - так 853-854 рр. У сяредняй частци яни мелі круглае сяченне, бліжей да канцоў билі гранёния І Великому масіўния. Спіралі завяршаліся галоўкамі ў виглядзе кубікаў з усечанимі верхнімі вугламі. Верхнія Грані спіралі и галоўкі пакрити пунсонами арнамент. Хутчей за ўсё гетия бранзалети була перароблени з шийних гриўняў. Такія гриўні паширани ў Скандинавіі, асабліва на востраве Готланд, а таксамо сустракаюцца ў Фінляндиі, Приладажжи, Прианежжи и Прикам і. Праз дві гади каля в. Пліса зноў биў знойдзени скарб, Які разишоўся па руках. Толькі дві арабскія дирхеми трапілі ў Віцебскі абласни краязнаўчи музей. У 1965 каля в. Гараўляни билі знойдзени дві манетна-речавия скарби. У адним са скарбаў було 220 куфіцкіх дирхемаў, 185 заходнееўрапейскіх динарияў, прасліца з ружовага шифер, фрагменти сяребранага, чатирохграннага ў сяченні дроту, 3 фрагменти пекло сяребранай загатоўкі для пласціністага бранзалета и трохгранная ў сяченні загатоўка. Скарб захоўваецца ў нумізматичним кабінеце Беларускага дзяржаўнага універсітета. Другі скарб знойдзени археолагам Г.В. Штихавим плиг вивученні селішча каля в. Гараўляни, за 2 км пекло першага скарбу. У ім билі 134 фрагментарния дирхеми, 2 сяребрания бранзалети, 2 пярсцёнкі, загатоўкі для ювелірних вирабаў з серабра, вітия бранзалети, падвеска з дирхема, скроневия драцяния бранзалетападобния обручки, золаташкляния бочачкападобния пацеркі. Скарб захоўваецца ў Нациянальним музеі Беларусі. Часта знаходзяць и асобния старажитния Манет. Некалі ў маёнтку Шо була багата нумізматичная калекция, заснаваная на мясцовим материяле.
Усе гетия знаходкі сведчаць пра високі ўзровень культури, Багат духоўни світло и широкія гандлёвия сувязі продкаў глибачан у годину Полацкага княства. З сяредзіни 13 стагоддзя Глибоччина разам з усёй Полацкай зямлёй увайшла ў склад Вялікага княства Літоўскага.
2.2 Культавия камяні Глибоччини
Так культавих камянёў належаць валуни, якія маюць Назву камяні, пра якія складзени паданні и легенди, валуни з виемкамі, знакамі, надпісамі и малюнкамі, а таксамо кам'яні Крижа. Культавия валуни - гета каштоўния криніци вивучення духоўнай культури, палеаграфіі и мастацтва ў широкім храналагічним дияпазоне пекло неаліту да наших дзён. Маючих ледавіковае паходжанне, гетия помнікі з яўляюцца материяльнимі сведкамі развіцця агульначалавечай цивілізациі. На Глибоччине вядома шмат такіх помнікаў.
Каля в. Вялець Пліскага сельсавета, за 1 км на паўднёви ЗАХІД пекло Возера Вялець, ляжиць валун ружовага граніту, Які мясцовия жихари називаюць чортаў камінь. Памер яго 3,55х1,75 м, вишиня 0,8 м. На камені захаваліся каля 30 Ямак дияметрам 5-6 см и глибінёй каля 3 см. Сценкі Ямак загладжания, адшліфавания І, відавочна, узніклі пекло вярчення тривалих прадметаў. Паводле аднаго падання, на камені скакаў и кружиўся чорт и ад яго п'ятак утвариліся такімі ямкі. Паводле іншага падання, гети камінь падабраў чорт и хацеў ім разбуриць касцёл. Валуни з падобнимі ямкамі вядоми ў Прибалтици, Кареліі и Фінляндиі. Лічилася, што максімальная ўсходняя мяжа паширення такіх камянёў праходзіла ранєй па териториі Літви и Латвіі. Цяпер теритарияльна вялецкі чортаў камінь сярод падобних валуноў сами паўднёва-ўсходні. Специялісти сцвярджаюць, што ямкі ў камні билі створани чалавекам прикладна з 2-2,5 тисяч гадоў таму тому у годину абрадаў пакланення продков, Сонца або Багам урадлівасці. Перад увядзеннем хрисціянства хутчей за ўсё камі...
