аземних культурних ушіиваСћ и аб стваральним духоСћним па-чатку як галоСћнай перадумови існавання кожнай нациі: В«Альо бу-дучи Надав пад найвялікшим чужим відпливаючи, дух людзей стараецца праявіць палі характерния асобнасці. I дзеля гетага народи, навучиСћшися пекло другіх народаСћ пісьма, музикі, песні, штукарства, Надав саСћсім несвядома, твораць з чужога палі, Адмет-нає В»36. p align="justify"> У В«ГоманомВ» ж за 1917 таксамо друкаваліся В«Кароткі нарис развіцця асвета на Беларусі да 1-й чверці XVIII стагоддзяВ» В. Лас-тоСћскага, пачатковия раздзели яго ПРАЦІ В«Випіси з білоруський літаратуриВ», якаючи Сћ критим жа Годзе вийшла Сћ Вільні асобним ви-даннем (т. 1, 2).
Варта пригадаць и апублікавани на старонках В«ГоманаВ» артикул нямецкага даследчика Р. Абіхта В«Калі напісаниВ« Тарас на Парнасі В»?В» Прицягненне да супрацоСћніцтва замежнага вучонага дабратворна Сћпливала и на аСћтаритет газети, и на кірунак пошукаСћ білоруських літаратуразнаСћцаСћ.
вялікай прихільнасцю ставілася да гісторика-літаратурнай праблематикі и «³льна БілорусьВ». У 1917 Годзе Сћ газеце билі змешчани навукова-публіцистичния ПРАЦІ Я. Лесіка В«1417-1917 (Так юбілею 400-леція білоруського друку)В», В«Беларускі театрВ», В«Наша культурнае святаВ», В«Граматика и рідна моваВ». Тут жа па-бачиСћ світло и артикул М. Гарецкага В«Доктар Франциск СкаринаВ», у якім НЕ толькі пададзени вядомия на тій годину звесткі пра жицце-ви шлях славутага асветніка, альо и паказана значенне ягонай Дзей-насці як першадрукара. В«Што датиче кніг яго з боці типаграфскае навукі, то яни стаяць вишей за ранейших (чешскіх) i сучасности ім венециянскіх, ліпше про за нямецкія. p align="justify"> Яни маюць и гравюри, цікавия літари рознай велічині з рознимі Сћкрасамі, хітримі завітушкамі, застаСћкі вялікія (з людзьмі) i малия; вельмі пригожа и па-Мастацкая зробления. У критим відаць Талент Скарини В». p align="justify"> ЗакрануСћ М. Гарецкі и вань аб мове Скаринавих кніг. Мо-ва - В«тагачасная беларускаяВ», аднако В«у малітвенних зваротах и ​​специяльних набаженскіх НазвВ» захавать царкоСћна-славянізми. М. Гарецкі НЕ дае канчатковага витлумачення гетаму фактом, а мяркуе, што Скарина, відаць, В«лічиСћ іх для Сћсіх зразумелиміВ» 38, або тут адиграла палю ролю набожнасць вялікага палачаніна. Ад-значущі и СћплиСћ чешскай, польскай, літоСћскай и Надав нямецкай моСћ на мову перакладчика. p align="justify"> У В«Вольнай БеларусіВ» часта друкаваСћся и Р. Зямкевіч, вядоми калекциянер, збіральнік старадрукаСћ, бібліеграф и гісторик бе-ларускай літаратури. Ім змешчани даследаванні В«400-лецце білоруського друкуВ», В«Значенне Францішка Скарини Сћ білоруський культуриВ», В«Друк Скарини и друк сучасностиВ» (усьо - жнівень 1917). p align="justify"> Увогуле, «³льна БілорусьВ» шмат зрабіла Сћ справе падтримкі нациянальнага пригожага пісьменства. На яе старонках у 1917-1918 гадах пабачила світло фактична Сћсе лепшае, што Сћ тій годину створана було беларускімі...
