ве ТЕМи: тему критикі нораваў правінцияльнай шляхти и тему бацькоў и дзяцей.
Перамам ў душеўни настрій пісьменніка принёс, хутчей за ўсё, туремни рік. Інакш убачилася В. Дуніну-Марцінкевічу шляхта. Яна зиначилася, здрабнела, пекло колишньої велічи, ширині души застаўся толькі непамерни гонар, пиха, ніякімі реальнимі заслугамі НЕ падмацавания. Пекло Агню застаўся дим.
Надав таго, што було створана пісьменнікам у надзвичай несприяльних условиях дареформеннай епохі дастаткова, каб па праву признаць яго пачинальнікам Нова білоруський літаратури, - сцвярджаў Я. Янушкевіч.- Аднако пасли пакут у царскіх казематах, Горичі параження паўстання Дуніна-Марцінкевіча яшче чакаў високі ўзлёт, наканавани кожнаму сапраўднаму творцеві, Чака несмяротная Пінская шляхта, у якой драматург бязлітасна викриў пихаватую зобабонную шляхту, самої гісторияй асуджаную на виміранне, и царскае самадзяржаўе з тупимі прадажнимі чиноўнікамі-кручкатворамі. Даследчик піша: Пасталеў, узмужнеў Талент драматурга, значний ўзрасло сацияльна-палітичнае гучанне твора и адпаведна з ім майстерства ў пабудове и разгортванні сюжета, стваренні живих реалістичних вобразаў [Ягушкевіч 1992, с. 13].
Сатиричнимі фарбамі пісьменнік Малю вобразе шляхти, найперш Ціхона Пратасавіцкага и Івана Цюхай-Ліпскага. Для гетих людзей, якія ні адукацияй, ні звичаямі, ні ладам жицця НЕ адрозніваюцца пекло сялян, найвялікшая абразив, калі хто назавем мужик. Зганьбавани Ліпскім шляхецкі гонар Пратасавіцкі бароніць кулакамі.
Першае з яўленне на старонках п еси Ціхона Пратасавіцкага и яго маналогі сведчаць пра грубасць, непісьменнасць:
Хрен табе ў вочи! Жонка, а жонка! Хадзі ди паўзірайся, як твая дачка з Гришко Цюхайчикам галубіцца !... Які чорт мала !... Ах ти, чортаў сину! Хрен табе ў вочи! Чи не Годзе таго, што бацька да живога мяне пакриўдзіў, назваўши гн шляхціцам, дик яшче синок дачку нам баламуціць [Дунін-Марцінкевіч 2007, с. 273].
Шляхта Найбільший заклапочана сваім панскім становішчам, звання пана, хоць Живе годинах горш за селяніна. Вось таку нудоту, вар яцтва са шляхецкага гонару паказвае В. Дунін-Марцінкевіч у п есе. Кручкоў добра Веда звичкі неадукаванай шляхти и ўпешнени, што шкірних з іх витрасе кашалёк, каб толькі НЕ Биць бітим лазой. На присуд 25 лоз на голи землі без дивать Пратасавіцкі реагуе вільмі адмислова:
У ... у ... у ... бацькі травні родния! Хрен яму ў вочи! 25 лоз ди яшче не так на диване, а не голи зямлі! Даў б сто рублёў, каб дивать паслалі [Дунін-Марцінкевіч 2007, с. 284].
Шляхта гатова аддаць апошнюю кашулю, каб толькі пазбегнуць розгаў, ди яшче на голи зямлі. Гетим будз приніжани шляхецкі гонар.
Варта сказаць некалькі слоў пра старога адзінокага шляхціца Халімона Куторги. Ен НЕ пазбаўлени пачуцця Гумаров, досціпу. У яго мове шмат трапних и цікавих виказванняў: чи не цяпер, то ў чацвер, здарово, як рижик барів, папаў у нерат - ні ўзад, ні ўперад. Видатний сябе за чалавека свецкага. Плиг сустречи цілуючи жанчинам руку.
Альо и Куторга далека НЕ ??адишоў пекло свойого асяродку. Ен толькі хітрейши за астатніх, хоць яго хітрасць абарочваецца супраць яго самогу. Яму 60 гадоў, а сватаецца ен да 17-гадовай Марисі. За шлюб абяцае Ціхону Крива присягнуць супраць Ліпскага. Альо старі залётнік трапляє ў недаречнае становішча.
Ёсць и трецяя праблєми, якую НЕ пакінуў без увагі В. Дунін-Марцінкевіч, - гета праблєми канфлікту бацькоў и дзяцей.
Критикуючи царскае правасуддзе и законнасць, аўтар п еси Надав сімпатезуе асобним прадстаўнікам шляхти - критим, якія Менш за ўсё хвареюць на шляхецтва. Гета Мариська и Гришка. Яни пратестуюць супраць састарелих поглядаў и звичаяў. Індичацца бацькі, - іранічна аценьвае Марися канфлікт паміж сваімі бацькамі и бацькамі Гришкі.
Заслугай В. Дуніна-Марцінкевіча-реаліста з яўлялася імкненне паказаць складанасць пераадолення векавих традиций. Адчуваючи виключную актуальнасць гета праблєми для тагачаснай Беларусі, драматург спрабаваў вилучиць станоўчи ідеал, Нейко больш світлу перспективу. З ёю ў камедиі Пінская шляхта ў Першів Чаргях звязана вобразе Марисі, якаючи ўвасобіла чисціню пачуццяў, самастойнасць паводзін, іранічнае стаўленне да ўсяго застарелага и кансерватиўнага.
Мариська - гераіня камедиі, дзяўчина няпоўних семнаццаці гадоў - вельмі рашуча гатова змагацца за свае шчасце. На мнение А. Раманчук, у гета маладой асобі сумяшчаюцца паўдзіцячая наіўнасць и дарослая спрактикаванасць, юначе рамантизм и вяскови реалізм, дзявочая чисціня и жаночая мудрасць. Вобразе Марисі Малю Нови рашучия Риси характар. Тое, што закаханая Мариська вимушана самастойна ратаваць свае шчасце и Кахане, таксамо сведчанне пеўних грамадска-сация...
