сваім Уриўку з паеми Янка Купала творча пераасенсоўвае вобразе міцкевічаўскага пісняра-прарока Конрада (паема Дзяди), Які, узнесшися ў касмічния висі, здольни бачиць и асенсоўваць мінулия и будучия шляхі агульнанароднага лісі:
Дзе Хмари чезлі, то зноў віслі,
-пад зор, з-пад блудних светачоўвокам людскім, Ані мислячих
Нязгадни цень но мені зийшоў.за руку маю узяўши,
На височінь узвеўши хат вишей,
Сказаў: - Глядзі - під ўсе тут наша, -
Глядзі, цярпі и розумій! [3, с. 59]!
Карціна агульнанароднага паганскага віча, якая паўстае Перад вачима Паета, травні на меце пазначиць магчимия и найболиі придатния шляхі для дасягнення агульнай мети - звярження чужацкага стрибне, Які запанаваў над роднай старання. Пісня-малітва паганскага святара акцентуе читацкую ўвагу на знішчальнай, разбуральнай місіі чужинцаў у заняволеним краі:
Цяребіць стальною сякерай
Приблуднік Наші ляси,
Ў свае цянети вабіць Звєрєв,
Святої топчучи Вераси [3, с. 61].
У якасці супрацьстаяння чужацкай навале Купала вуснамі свойого героя прапануе шлях актиўнай збройнай барацьби. У свою годину А. Міцкевіч у Конрадзе Валенродзе вуснамі пісняра-вайделоти Гальбан визначиў мети и завданням паезіі ў агульнародним змаганні:
Про народна пісня! Ти каўчег запавету
Паміж старажитнимі и новимі часамі.
У табе народ хаває зброю свойого лицарями,
сваіх думак прадзіва и кветкі сваіх пачуццяў [11, с. 40].
У адрозненне пекло А. Міцкевіча найважливішу кансалідуючую ролю ў няроўнай барацьбе з ворагам-чужинцам Купала Надал НЕ столькі паезіі, колькі роднаму слову, роднай мове, якая толькі адна здольна захаваць нациянальнае адзінства и ўратаваць асуджани на виміранне народ :
Дакуль свойого НЕ здрадзіць слова
Паля народна рука,
Датуль з галін святий діброви
Чужняк НЕ сцягне и лістка [3, с. 62].
Уражвае годину публікациі гетага купалаўскага твора - травень-червень 1930 р., - калі скончиўся перияд так званай беларусізациі и над рідним словами, як и над будь праявай беларускасці, навісла смяротная пагроза ..
А цяпер пераключим уваг на творчасць Купали ў савецкі годину. У 1930 р., як вядома, распачинаюцца масавия аришти білоруський творчай и навуковай інтелігенциі, дзеячаў нациянальна-визваленчага руху. Пагроза туремнага зняволення непасредна навісае и над Янкам Купали.
ТВОРЧА даробак Паета за гети рік больш чим сціпли - усяго вки вершить, два з якіх: Беларускаму дзяржаўнаму видавецтву и Працай дружнай, калектиўнай - толькі ўмоўна можна назваць паетичнимі творамі. 15 березня Лістапада гетага ж року пачинаюцца регулярния виклікі Паета ў ДПУ, якія вимусяць Купалу зрабіць замах на ўласнае жицце.
Міне яшче некалькі тидняў, и ў республіканскім друку з'явіцца знакаміти пакаяльни ліст Паета, напісани 10.XII и надрукавани 14.XII, дзе ен як биццам адракаецца пекло сваіх колишніх нацияналістичних памилак и запеўнівае савец-кую ўладу ў сваім пралетарска-камуністичним пера...
