яржави. Гета восем камянеСћ-валуноСћ з надпісамі на териториі Полацкага княства, пастаСћлених або як помнікі Сћ гонар якіх-небудзь знатних людзей, Падзу, або як пагранічния знакі. 3 археалагічних знаходак треба адзначиць и знойдзени Сћ годину раскопак у Пінску Сћ 1955 гліняни Гладиш з надпісам ярополчно вино, што па меркаваннях даследчикаСћ азначае 'віно Яраполка '. Надпіс адносяць да XI ст. p> На териториі Беларусі знойдзена таксамо некалькі прасліц (шиферних кольцаСћ, што надзяваліся на Верація), якія адносяцца да ХІ-XV стст., з надпісамі кіриліцкімі літарамі. p> Знойдзения Сћ Смаленску, Віцебску, Мсціславе
дзелавия запіси и приватния лісти на битавия и гаспадарчия ТЕМи на бяросце (берасцяния грамат) таксамо сведчаць аб широкім викаристанні пісьма Сћ заходняй Русі и з'яСћляюцца сродкам фіксациі некатора моСћних намінаций прадметаСћ и паняццяСћ речаіснасці таго годині, у критим ліку и намінаций терміналагічнага характар. Так, у тексце знойдзенай у 1959 у Віцебску берасцянай грамат, якаючи адносіцца да XIII-XIV стст., можна вилучиць наступния словами, што Сћвайшлі Сћ склад терміналагічнай лексікі старабеларускай мови и Сталі асновай для стварення асобних термінаСћ з різни галін гаспадарчай дзейнасці: гриСћня, жита, купіць, наяСћнасць, прадаць. Ад Сцяпана до Няжилу. Калі ти прадаСћ адзенне, то купі мені жита за 6 гриСћняСћ. А калі чаго НЕ прадаСћ, то пришлі мені Сћ наяСћнасці. Калі ж прадаСћ, то, дабрадзей мій, купі мені жита (грамат захоСћваецца Сћ Віцебскім абласним краязнаСћчим музеі). Каля 480 вияСћлених плиг розкопках старажитнарускіх гарадоСћ дакументаСћ и приватних лістоСћ на бяросце XI-XV стст., таксамо як и надпіси на прадметах битавога призначення, сведчаць, што Сћ Старажитнай Русі и Сћ Вялікім княстве ЛітоСћскім пісьменнасць була паширана НЕ толькі сярод феадалаСћ, духавенства, альо и сярод простих Гараджаєв, жанчин.
На териториі колишніх заходнерускіх зямель знойдзена некалькі старажитних рукапісних кніг XI ст. Так іх адносяцца вядоми Слуцкі Псалтир, уривак ТураСћскага евангелля, Супрасльскае евангелле и Супрасльскі рукапіс, знойдзения Сћ Супрасльскім монастир паблізу Беластока. Гетия кніжния помнікі напісани на стараславянскай мове з некаторимі Сћсходнеславянскімі моСћнимі асаблівасцямі (Канчатак -ть у трецяй асобі дзеясловаСћ, спалученне -ро- замістити стараславянскага -ра-). Месца напісання гетих кніг дакладна НЕ визначана, аднако сам факт іх знаходжання Сћ Беларусі безумоСћна звязана з развіццем кніжнасці на білоруських землях.
Захаваліся мясцовия пісьмовия помнікі XII ст., значную частко якіх складаюць перапіси твораСћ царкоСћнай літаратури з захавать стараславянскай мови аригіналаСћ и слабким адлюстраваннем усходнеславянскіх моСћних асаблівасцей. Аригінальних твораСћ таго годині захавать мала, яни дайшлі да нас пераважна Сћ больш позніх копіях.
Заходнерускія земли далі плеяду таленавітих пісьменнікаСћ, слава аб якіх распаСћсюдзілася па Сћсей КіеСћскай Русі. Сярод іх епіскап Кірил, Які праславіСћ сябе високамастацкімі казаннямі, Клімент Смаляціч и АСћрамій Смаленскі, Ефрасіння Полацкая, з імем якой звязана адзін з нямногіх дзелавих запісаСћ XII ст., што дайшоСћ да нас, - надпіс на Крижі, падараваним нею Сћ 1161 Спаскай царкве Сћ Полацку. p> XIII стагоддзе Сћ гісториі пісьменнасці на териториі сучаснай Беларусі характаризуецца значний большай колькасцю помнікаСћ, больш разнастайним характар ​​іх тематикі, што звязана І з больш широкім викаристаннем лексікі, якаючи служить для намінациі прадметаСћ, з'яСћ природи, паняццяСћ гаспадарчага и грамадскага жицця. У гетих помніках больш Широкий адлюстравани моСћния асаблівасці, якія вилучалі насельніцтва заходняй Русі яшче Сћ межах Полацкага и ТураСћскага княстваСћ пекло астатняй часткі КіеСћскай Русі и пачалі праяСћляцца Сћ значний большай Ступені з ростам феадальнай адасобленасці.
Апошняе дае падстави даследчикам лічиць XIII стагоддзе Пачатковая етапам фарміравання старабеларускай мови и білоруський народнасці.
буйних даследчик білоруський мови Я. Ф. Карскі адзначаСћ, што асноСћния асаблівасці Сучасний білоруських гаворак склаліся НЕ пазней XIII ст .. Аб існаванні Сћ канц XIV ст. беларусаСћ з уласцівай ім МОВА пісаСћ Ф. Енгельс. p> Далейшае развіцце мови білоруський народнасці адбивалася Сћ межах Вялікага княства ЛітоСћскага, дзе заходнеруская пісьмовая мова була афіцийнай дзяржаСћнай МОВА. Паколькі Сћ дзелавих помніках таго годині праяСћляюцца як Беларускія, так и Сћкраінскія моСћния Риси, то помнікі з больш яскравимі беларускімі рисамі адносяць да ліку помнікаСћ старабеларускай мови (редакциі Статуту (1529, 1566, 1588), Слуцкі летапіс, Летапіс Рачинскіх, Супрасльскі летапіс, Летапіс БихаСћца, БаркулабаСћскі летапіс, перакладная Александрия, перакладния Аповесці аб Трох Караль, аб Тристане и інш.). 3 XV ст. у Беларусі адкриваюцца першия школи.
У 1517 вядоми Беларускі асветнік Франциск Скарина з По...
