lign="justify"> У 1912 Зм Жилуновіч працаваСћ Гарбаром у м. Вількамір Ко-венскай губерні, веСћ прапагандисцкую роботу. У 1913 пераехаСћ у Пецярбург. Тут ен становіцца кареспандентам бальшавіцкай га-зети В«ПравдаВ». Пяць месяцаСћ працаваСћ на заводзе В«ВулканВ», затим вки місяці биСћ беспрацоСћним. У хуткім годині СћладкаваСћся на працю взяти Сћ видавецтва В«Нова людинаВ». У 1915 биСћ мабілізавани Сћ війська, альо праз місяць адпушчани. У 1916 працаваСћ у Беларускім бежанскім камітеце, вьвдаваСћ газету В«ДзянніцаВ». У сака-віку 1917 бежанскі камітет беларусаСћ паслаСћ Зм. Жилуновіча сваім депутатам у Петраградскі Савета робітника І салдацкіх депута-таСћ. Увесь перияд з лютаго да кастричніка ен биСћ блізкім бальшое-віцкай партиі, наведваСћ яе мітингі, читаСћ партийную літаратуру. p align="justify"> Перамога Кастричніцкай ревалюциі принесла шмат Перама. У лютим 1918 Ц. Гартнага призначаюць сакратаром Беларускага камісарията плиг Сћрадзе РРФСР. 3 сакавіка гетага ж року ен редактар ​​Першай білоруський савецкай газети В«ДзянніцаВ». Пасли абвяшчення Беларусі савецкай республікай 1 студзеня 1919 Ц. Гартного - старшиня Часовага ревалюцийнага робітничо-сялян-Скаген Сћрада. Пазней у розния гади биСћ редактарам газети В«Савецкая БілорусьВ» и часопіса "Полум'я", директарам ДзяржаСћ-нага видавецтва Беларусі, намеснікам міністра асвета БРСР. ПрацаваСћ у Інституце білоруський культури. Березень 1929 з'яСћляСћся правадзейним членам Академіі навука Беларусі. p align="justify"> Першия вершив на білоруський мове Зм. Жилуновіч напісаСћ у 1904 В«Цяга да літаратурнай ПРАЦІ адзначилася ва мені яшче на школьнай лаСћци, - пісаСћ ен ва Сћспамінах. - Так дерло жа СПРОБА пісання мяне заінтригавалі ТЕМи народних павер'яСћ и забабонаСћ В». Вялікае Сћздзеянне на Маладога аСћтара аказала паезія М. Някрасава, творамі якога ен зачитваСћся з дзяцінства. Аднако напісанне вершаСћ на рускай мове НЕ задавальняла Зм. Жилуновіча. Усе больш приваблівала стихія роднаВ мови. У 1905 у рукі Зм. Жилуновіча трапілі нелегальния брашури и лістоСћкі на білоруський мове. В«Яснасць Сенсит дзякуючи даступнасці и зразумеласці мови вельмі кранула мянеВ» - успамінаСћ ен. У 1908 адбилося знаемства з Першай штотидневай білоруський газетай. В«ПрачитаСћшиВ« Нашу Ніву В»пекло Назв да подпісу редактара, я биСћ у захапленні, - пісаСћ Ц. Гартного. - Мяне дзівіСћ НЕ яе змест, що не цікавасць раскладзенага Сћ їй материялу, а, галоСћним чинам, даступнасць яе, яе блізкасць В«духуВ» вакольнага білоруського жицця, нарешце, сами факт друкавання яе на білоруський мове. Апошняе було для мяне ад-криццем. Так гетага годині я не міг сабе Сћявіць, каб тая мова, на якой гутарилі травні бацькі, сяляне, альо якой НЕ відаць було Сћ кніжках, у школі, у абиходзе криху бувалих людзей, каб на гета мове можна було друкаваць газету ... В». Прачитания Сћ їй вершили абудзілі цягу пісаць па-беларуску. p align="justify"> У студзені 1908 у В«Наша НівеВ» биСћ надрукавани дерло верш Ц. Гартнага...
