им званні Зізаній и пераехаСћ у 1593 у Вільню, куди яго як папулярнага и актиСћнага змагара супраць уніяцтва запрасіла В«на поратунокВ» віленскае брацтва. У Вільні ен разгарнуСћ Широкий педагагічную дзейнасць настаСћніка брацкай школи І царкоСћнага прапаведніка. А праз два гади брацкая друкарня видала на білоруський и польскай мовах напісани ім папулярни першапачаткови курс хрисціянскага багаслоСћя Сћ вань и адказах - праваслаСћни В«КатехізісВ». Кніга, на вялікі шкода, та нашага години не захавать, альо аб їй можна меркаваць па тих водгуках, якія пакінулі праціСћнікі Зізанія як з лагера каталіцкага, так и з лагера праваслаСћнага духавенства.
В«КатехізісВ» С. Зізанія, відаць, Моцний закрануСћ каталіцкае духавенства. Для абвярження довадаСћ Зізанія яно Сћ нагальним парадку надрукавала на польскай мове зласлівую брашуру езуіта ЖаброСћскага, Які абвінавачваСћ аСћтара В«КатехізісаВ» Сћ актиСћним супраціСћленні уніі и распаСћсюджванні ерасі. Чи не засталіся абиякавимі да В«КатехізісаВ» и вишейшия праваслаСћния іерархі на чале з мітрапалітам Рагоз. Яни билі незадаволени критим, што Зізаній адкрита и ПУБЛІЧНА Сћ сваіх казаннях у церквах, на гарадскіх полишаючи и вуліцах викриваСћ іх двурушніцкую пазіцию, називаСћ вераадступнікамі, што таємниця пекло народу рихтуюцца да аб'яднання з каталіцкай царквой. ПраваслаСћния іерархі склікалі Сћ пачатку 1596 Сабор у Навагрудку, на якім асудзілі В«КатехізісВ» и адлучилі Зізанія пекло царкви як еретика. Больш таго, яни звярнуліся за дапамогай да Караль, и тієї 28 травня 1596 у падтримку мітрапаліта и яго паплечнікаСћ видаСћ грамат, у якой строга забараняСћ абивацелям Вялікага княства ЛітоСћскага мець сувязі з Зізаніем и яго аднадумцамі, називаючи алошніх дзяржаСћнимі злачинцамі.
Каристаючися падтримкай брацтва и гарадскога насельніцтва, Зізаній у 1596 Видатний и присвячае князю Астрожскаму кнігу В«Казанье святого Кирила, патріарха Йерусалімского, про антихриста і знакох його В». В«КазаньВ», як и В«КатехізісВ», надрукавана Сћ двох паралельна размешчаних текстах, адзін з якіх пададзени на польскай мове гатичним шрифтам, а другі, призначани для праваслаСћнага читача, кіриліцай. Гети твор С. Зізанія - надзвичай удалая літаратурная перапрацоСћка вельмі аСћтаритетнага як для праваслаСћних, так и католікаСћ В«15-го огласительного повчання св. Кирила Єрусалимського В», пабудаванага на тлумаченнях 25-га раздзела Евангелля пекло Мацвея. Для маскіроСћкі сваіх випадаСћ супраць римскай куриі и вярхоСћ праваслаСћнай царкви Зізаній вміла викаристаСћ НЕ толькі саме імя св. Кірили, альо и знешнюю форму яго багаслоСћскага трактату. Текст В«КазанняВ» складзени так, што Сћ ім цяжка адрозніць напісанае самім Кірилам пекло дабаСћленага Сћ якасці разгорнутага каментария Зізаніем. Хаваючися за аСћтаритет В«айца царкви В», пісьменнік у метахВ« аб'ектиСћнасці В»и пераканаСћчасці сваіх довадаСћ Знарок імкнуСћся зрабіць таку кантамінацию тексту, у якой би яго Сћласния тлумаченні НЕ адрозніваліся ні Стила ні тонам пекло викаристанага ім аригінала. У гета таленавітай падробци пад В«Казанье святого КирилаВ» бязлітасна викриваецца В«Смраднае БалотаВ» афіцийнага каталіцизму, развенчваецца В«святасцьВ» папи римскага и асуджаюцца яго приспешнікі, незалежна ад таго, якую віру яни призваюць. Для Зізанія важлива з пазіций плебейскіх мас паказаць и абгрунтаваць, што духоСћния феадали, прикриваючися іменем Христя, дзейнічаюць НЕ Сћ інтаресах якойсьці абстрактнай ісціни, клапоцяцца не Пра бідних и Сћбогіх, а толькі пра свае карислівия саслоСћна-класавия інтареси. Кніжка Зізанія Хутка набила виключную папулярнасць НЕ толькі Сћ Вялікім княстве ЛітоСћскім, альо и Сћ МаскоСћскай дзяржаве, дзе яна Сћ 1644 була перавидадзена и Сћключана Сћ тому звану В«Кирилову книгуВ». У кнізе Зізанія нас цікавяць НЕ яго багаслоСћскія аргументи и іх абгрунтаванне, а тое рациянальнае Сћ яго светапоглядзе, што дазваляе ставіць Зізанія Сћ адзін радий з прагресіСћнимі дзеячамі еСћрапейскага маштабу. Критикуючи некатория релігійния догмати афіцийнай царкви, Зізаній виказваСћ думкі, якія ішлі Сћ напрамку атеізму и асветніцтва. Так, у приватнасці, яго Подивившись на зямля як толькі адзіную кроплю сярод мноства інших астральних сусветаСћ пераклікаюцца з ідеямі Джардана Бруна. У гета сувязі цікавим з'яСћляецца сцверджанне Зізанія, што В«земля, на якій живемо, чи не єдина точка впосредку неба, а перед ся кілке маєт безліч, а небеса небесні егце болше безмірну мают лічбу В». Прапагандуючи царкоСћную ідею В«про вторинному пришестя ХристаВ» и надиходзе тисячагадовага царства, у якім НЕ будз В«змордованних і обтяженостіВ», абражаних и заняволених, паноСћ и рабоСћ, а будз роСћная для Сћсіх Свабода и справядлівасць, С. Зізаній пераклікаСћся з ідеолагам Сялянскай Вайни Сћ Германіі Томаса Мюнцерам. p> Натуральна, што така яскрава виражаная ваяСћнічая пазіция Зізанія НЕ магла застацца па-за Сћвагай тих, хто рихтаваСћся нанесці рашучи Сћдар па свабодалюбівих налаштуватися и імкненнях білоруського и Сћкраі...
