. Чи не гетак зямля, як кніга вабіць юнака. Больш ахвотна Сћдзельнічае ен и Сћ пасядженнях, на сходках, у спектаклях (Майстар Хвядос ставіць п'єсою). Палавінчатасць, мітусня паміж земляробчай працай и самаадукацияй непазбежна спараджаюць унутрани канфлікт героя з самім сабой, што пранікнена СћбачиСћ пісьменнік, хоць и НЕ вельмі засяродзіСћ на ім увагу. Ди и знешне ен, гети канфлікт, ужо пачинае праяСћляцца, бо бацька ні-ні ди и зазлуецца на сина, што тієї валочицца Сћ бібліятеку ці на репетицию, марнуе робоча година. Плиг бацьку юнак так и застаецца памагатим - В«ні гостем ні гаспадарВ», - Як трапні акресліСћ яго месца и ролю на весци аСћтар. Хвядосу яшче належиць приняць канчатковае рашенне - Биць гаспадаром або гостем на роднаВ зямлі. Увесь хід Падзу падводзіць героя да думкі аб неабходнасці далейшай вучоби. Мабиць, у інший частци Аповесці, якаючи да нас не дайшла, Хвядоса чакаСћ Такі ж ліс, што и коласаСћскага Зчеплення або самогу Калюга - прататипа Хвядоса. У дадзеним розчини закранаецца паралельна и шераг інших праблем, вельмі важливих для речаіснасці 1920-х рр.. Так, наприклад, реальни Сћклад камсамольцаСћ у жицце вескі бачиць ен хутчей разбуральним, чим стваралиним. Апроч частих сходаСћ, пасядженняСћ ди спектакляСћ, яни НЕ робяць нічога кариснага. Надав така дробязная праворуч, як папраСћка маста, и то ми не рухаецца з месца, аб їй толькі спрачаюцца да ночи на сходах. Куди больш, чим канкретния праворуч, ценіцца Сћменне пригожа, складна гавариць. В«СловагаварильняВ», В«слоСћная гімнастикаВ», як трапні ахарактаризаваСћ частио и бессенсоСћния гаворкі камсамольцаСћ герой Я. Коласа Барута Сцяпан, затапіла сваім розмахів патребния впорався и дзеянні. Многія старонкі Аповесці В«Ні гостем, ні гаспадар В», асабліва тия, дзе паказваюцца працоСћния будні селяніна и малююцца карціни природи, асветлени ліричним пачуццем, уражваюць багаццем уяСћленняСћ, здольнасцю аСћтара да свіжих и разнастайних назіранняСћ. Вось замалеСћка таго, як виглядае агарод у годину, калі В«апала раса дажджаваяВ»: В«У градах агуркі гараць. ГалоСћкі капусти панямі сядзяць, б Сћ пярине, у широкіх лапушистих лістох знізу. Гарбузнік адзін-адним далека викаціСћся з град на скошаних паСћмежках, адзінока павистаСћляСћ на пякучае сонца палі шурпатия лісти В»(112). Падобних пригожих паетичних малюнкаСћ, рознакалярових, адухоСћлених чалавечим пачуццем, у Калюгі багата. Разам з критим Аповесці криху НЕ зграї динамічнасці дзеяння, шкодзіць празмерная апісальнасць, зацягнутасць некатора сцен. Есць и В«наіСћнасцьВ», аб якой пісаСћ Алесь Адамовіч як аб неад'емнай якасці В«юнацкай АповесціВ». Аднако у дадзеним випадкі гета Якраз тая В«наіСћнасць прастати, непасреднасціВ», якаючи В«можа падабацца читачу любога Сћзросту В», наіСћнасць, якаючи мяжуе з мудрасцю. Недаремна ж Максім Гарецкі лічиСћ з'яСћленне Аповесці В«Ні гостем, ні гаспадарВ» видатнай падзеяй у білоруський літаратури.
ВиказаСћши тривогу и занепакоенасць станам сучаснага яму грамадства, з'яСћленнем у ім В«ні гостем, ні гаспадара В», Калюга адиходзіць пекло сучаснасці и звяртаецца да мінулага білоруського народу. 1929 знамянальни Сћ яго творчасці з'яСћленнем циклу гумаристичних апавяданняСћ - В«Трахім - штучний ЧалавекВ», В«Іллюк - даследчикВ», В«Як Міхалюку БаркаСћци даліся Сћ знакі В»,В« Тахвілін швагер В», увага Сћ якім засяроджана на криху нязвиклих для білоруський літаратури баках існавання Чалавек вескі даревалюцийнага годині. Нячаста трапляСћ у поле зроку білоруських пісьменнікаСћ, наприклад, раСћніви селянін. Калюга ж з Гумаров апавядае Якраз пра такогого героя, апанаванага пакутнимі здагадкамі аб жончинай здрадзе (В«Іллюк - даследчикВ»). У центри апавядання В«Трахім - штучний ЧалавекВ» - селянін-дзівак, Які В«паквапіСћся на сабе практику зняць, ці добра будз тое, што людзям раіСћ В». А раіСћ ен, што треба В«роботу пекло першага дня кідаць рабіць и памаленьку патроху адвикаць есціВ». Винік такогого експерименту вядоми. Апавяданне на дерло погляд НЕ претендуе В«на вялікую В«мисліцельнуюВ» глибіню В», аднако питанні, якія задану Трахім сабе и іншим, НЕ такія Сћжо и наіСћния: В«Што ж Чалавек іншае треба, калі НЕ отрути и їжака? Дзеля чаго Чалавек працуе так цяжка, калі задля таго, каб кішку напхаць и сяку-таку ризу налажиць на сябе пекло холаду и ад людзей? В». Вань гета НЕ ритаричнае, яно - Спроба зразумець сапраСћдни Сенсит чалавечага жицця, бессенсоСћнасць тезіса В«ми живем дзеля таго, каб есціВ». За ім - адмаСћленне бездухоСћнасці. Апавяданне В«Тахвілін швагерВ» уяСћляе сабой уступ да Аповесці В«Нядоля ЗаблоцкіхВ». Гетия два розчини маюць агульних герояСћ - Юстапа Заблоцкага, яго малогаб сина Савоста, Жонка Прузину. Дзеянне адбиваецца Сћ тієї жа весци БаркаСћци. Цікавае гета апавяданне Перш за Сћсе пільнай увагай да мінулага свойого народу, та разнастайних праяСћленняСћ яго светаадчування. Пісьменнік Широкий Сћключае Сћ Мастацкая тканіну апавядання Народния прикмети, звичаі, легенди, забабони, В«бабчина КазалиВ», якія билі ...
