Х стст. (у перияд 1905-1910 рр.. пабудавана 44 нових касцела и 21 будуецца). [17, с.247-248]
Для каталіцкай царкви, якая на працягу XIX ст. падвяргалася значнаму ціску з боці расійскай залагодить, готика була ўвасабленнем НЕ толькі витокаў каталіцизму, настальгічнай памяццю найвишейшага ўздиму и триумфу ў далекім сяреднявеччи, альо актиўним и дзейсним сродкам прицягнення ў яе ўлонне парафіян для аднаўлення страчаних у XIX ст. релігійна-ідейних пазіций. Як праваслаўная царква ў формах старажитнарускага дойлідства, так и каталіцизм у гатичнай архітектури знайшоў уражальную естетичную виразнасць, якая павінна була садзейнічаць абудженню НЕ толькі релігійнага, альо и естетичнага пачуцця и тою самим узмацніць уплиў віри [17, с.251].
Важлива адзначиць: калі праваслаўнае культавае будаўніцтва стимулявалася дзяржаўнай скарбницею, дик каталіцкае насельніцтва ажиццяўляла касцельнае будаўніцтва на добраахвотния ахвяраванні вернікаў и шерагу меценатаў. Гродзенскаму губернатару дакладвалі: «Видаткі на гета амаль виключна припадаюць на прихаджан сялянскага саслоўя, якія аблагаюць сябе зборамі па пригаворах, на гетую реч Складанний.» [17, с.253].
У центри в. Гожа (Гродзенскі р-н) размешчани невялікі Петра-Паўлаўскі касцел, будаўніцтва якога було пачата ў 1862 з бутавага каменя. Дазвол на заканченне будаўніцтва Гродзенскае губернскае праўленне дало ў 1865
Касцел у м. Черикаў (Магілеўская вобла.) биў узведзени ў стилі ретраспектиўнай готикі ў 1856 з цегли на месцев папяредняга драўлянага храму 1792
Треба адзначиць, што пачатак XX ст.- Година узвядзення буйних" гатичних сабораў у Беларусі. [17, с.255].
У 19 стагоддзі на Белаpусі дзейнічала 17 мячецяў (Мінск, Hавагpудок, Гpодно, Слонім, Міp, Кулецькою, Іўе и дp.), Дзе служилі татаpскіе мули, падпарадкоўваліся Кpимскай (Тавpическай) муфту. Кулецькою, Павєтьє Нясвіжскі - мячець пабудавана ў 1881 р., приход заснавани ў 1886 Годзе. Участак пад будаўніцтва мячеці ахвяравани Якуба Якубоўскі ў 1880 Будаўнічия материяли для будаўніцтва падарилі Князі Радзівіли. Мячець рамантавалася ў 1911. Муравшчіна (Іўе) - так пабудови тут мячеці, татари маліліся ў ригах (гумнах). Мячець пабудаваная ў 1884 з ахвяраванняў Ельвіри Аўгустаўни Замойскай, уладальніци горада Іўе. Відзи, Павєтьє Браслаўскі - приход заснавани з 1819, мячець пабудаваная ў 1860-1865 гг. на землях, якія адишлі да горада. Мячець у Навагрудку ўзведзена ў 1855 [37, с.63].
У архітектури сінагог Беларусі ін палового XIX - пачатку XX стагоддзя перавага аддавалася інтерпретациі формаў візантийска-царкоўнай архітектури. Прикладам можа служиць з'яўленне ў XIX стагоддзі каменнай сінагогі на Нова-Маскоўскай вуліци Мінска.
Азначани Стила ўвасаблени ў вядомай харальнай сінагоге Мінска. Будинак ??биў узведзени ў 1901-1906 гадах. У гети годину з амаль 100000 насельніцтва горада юдеі складалі 43%. У Мінску налічвалі 49 сінагог и малітоўних юдейскіх дамоў, каля триццаці дабрачинних и навучальних юдейскіх устаноў.
У пачатку XX стагоддзя ўзводзіцца кам'яна сінагога ў Гродно (Галоўная сінагога). Як будинак ??яна ўключила ў сябе решткі «бажніци» пачатку XVII стагоддзя, якая Моцний пацярпела падчас пажараў 1885 и 1900 гадоў.
У канц XIX стагоддзя ў Гродно налічвалася 30 сінагог, а юдейскае насельніцтва...
