дам культу апошняга.
Сярод інших міфалагічних персанажаў X. каристаўся Найбільший ушанаваннем и павагай, займаючи асобную, прамежкавую пазіцию паміж прадстаўнікамі «нячистай сіли» и людзьмі «Дамавік пекло чарці адстаў, а да людзей НЕ пристаў» (Віцебская губ.). Паказальна, што X. криудзіўся, калі яго називалі «нячистим» и сам баяўся чорта ў виглядзе чорнага казла. У тієї жа годину да X. спагадліва ставіўся св. 1лля, що не палюючи на яго перунамь Лічилі, што дабра, атриманае пекло Дамавіка, що не пойдзе прах, а ўзаемадачиненні з ім, у адрозненне пекло інших нячисцікаў, мелі даволі «лептимни» характар.
Станоўчи вобразе X. адлюстравани и ў яго найменнях: «Гаспадар», «Дзядзько». У Некатор мясцінах Смаленшчини дамавіка лічилі святим.
Абавязковим лічилася ушанаванне X. падчас Найбільший значних абрадаў сямейнага циклу: радзінаў, вяселля и ўсіх памінальних дзён, што падкреслівае ягоную сувязь з продкамі и ўяўленнямі аб сямейнай (родавай) долі. Падчас восеньскіх Дзядоў гаспадари, запрашаючи X. приняць удзел у супольнай ритуальнай трапезі, висцілалі дарогу з клеці да стала білим палатному.
Білоруси Смаленшчини меркавалі што памерлия ў хаце становяцца дамавікамі гета хати. Найбільший дагаджае X. у тих гасподах, дзе Живе Моцний, тривалая сям я, дзе гадуюць живёлу яго улюбёнай масці, падтримліваецца чисціня и парадак и пільнуюцца дзедаўскія звичаі. Криуду ж и помотвасць Дамавіка виклікаюць сямейния сваркі, п янства, бридкаслоўе, неахайнасць у вядзенні гаспадаркі. Руплівасць Дамавіка аб суладдзі ў сям и адлюстраванае ва ўяўленнях аб критим, што ен сам з'яўляецца добрим сямейнікам, маючих Жонка (дамах) i шмат дзяцей. Завадатараў сямейнага розладу X. можа пакараць, душачи іх у сні ЦІ скалечиўши. У виключних випадкі ен можа наслаць мор на живёлу, чарвей на Гароде, пацукоў у засекі, няўрод на палеткі, хваробу на гаспадара ЦІ сямейних. Помста X. можа адбівацца на нашчадках гаспадара, Які яго пакриўдзіў, «так чацвёртага Каллена».
аднако Найбільший X. вилучаецца даволі бяскриўднимі жартамі. Унач ен можа ўшнуць посуд у балею, апранаць гаспадарава адзенне, казитаць сонних людзей ЦІ хаваць патребния ім речи. Каб адшукаць схаванае X., треба було «завязаць яму Барадеї» - зрабіць вузельчик на Хустцем.
У адрозненне пекло «свойого» X. Найбільший небяспеку для сямейнага ладу и дабрабиту ўяуляў сабой «чужи» або «приблудни» X., Які надзяляўся разбуральниемі, деструктиўнимі функциямі демашчнай істоти, за што и атримаў мянушку « гвалтоўнік ». Існаваў шераг специяльних замоваў, закліканих залагодзіць, привабіць «свойого» X. и адагнаць «чужога».
плиг пабудове Нова хати, каб у яе перайшоў жиць X., треба було «узгадніць» з ім месца пад новабудоўлю. Па чатирох меркаваних кутах хати на ноч сишалі жита, и калі раніцай яно заставали некранутим, лічилася, што X. ухваліў месца.
Хлеўнік
Хлеўнік, Хляўнік, сядзібни дух, Які Живе ў хляве, годинах разам з Xляўніцаю X. травні палі асаблівасці характар, звичкі, дзівацтви и можа НЕ толькі сприяць свае гаспадарци, но и шкодзіць. Улетками и ўзімку X. заўсёди сядзіць у заднім куце хлява ЦІ на бельци, Куринов седален, назірае за скацінаю, праводзіць яе да парог и зноў вяртаецца на свае месца. Асабліва будь-яку живёліну X. можа суправаджаць, куди б яна ні адлучалася, Надав у палявую агароджу ЦІ чужи хлеў. X. пераборлівия: адзін НЕ любіць варанів, другі шерих, треці двухжильних коней, альо ўсе яни НЕ любяць стракатих и лаплених. Менавіта на такіх конях яни заязджаюць у хлеў и псуюць живёлу. Плиг сімпатиі да сваіх гаспадароў ЦІ калі па густу масць живёли, X. песціць и чисціць шкірну скаціну, заплятае коням гриви и вихваляючись, носіць Ваду вёдрамі падкладвае паболей корму, що не дазваляе адним живёлкам криўдзіць другіх. У адваротним випадкі X. кудлаціць и видзірае поўсць, скручвае гриви и вихваляючись ў каўтуни, адштурхоўвае нялюбих живёлін пекло корму и пераносіць да любімцаў. Будучи звязана з каровамі и конімі X. редка займаецца авечкамі и школі - свіннямі и козамі, якіх ледзьве тривае ў хляве. Яшче неяк міручися з казою, X. НЕ церпіць казла, якога наўмисна пасяляюць у хляве, каб вивесці X. Ва ўсіх стасунках з живёламі X. застаецца нябачни и толькі зредку ўзнікае ў вобразе скурчанага худога чалавека, што нагадвае шкілет хлопчика ў Скура дарослага. X. можа дзейнічаць и ў цемри, и плиг свечци з сінім полум'ям, якую запальвае кресівам и труть. Згодна з павер ЯМІ X. псуе скаціну: Унач заезджвае ў стайні коней, пекло чаго тия худнеюць и могуць акалець, а таксамо кароў, якія неўзабаве перастаюць даваць малако. Даведаўшися, што завёўся ліхі X., усяляк стараюцца яго вижиць. Абярегам пекло X. лічилі забітую Сарока, падвешаную над дзвярима стайні. Чи не пераносіць X. и живую Сарока, калі тая садзіцца на хлеў и сакоча, видаючи яго присутн...
