ня ў Варшава не каристаўся Давер у бяднейших слаёў насельніцтва и асабліва ў ревалюцийна налаштуваних якабінцаў.
У ноч з 22 на 23 красавіка 1794 паўстанци захапілі Вільню и стварилі там Найвишейшую Раду Вялікага княства Літоўскага. Паўстанне ў Горадзе ўзначаліў якабінец камендант віленскага гарнізона палкоўнік Якуб Ясінскі. Стваренне ревалюцийнай Найвишейшай Ради ў Вялікім княстве Літоўскім сведчила аб критим, што Вялікае княства захоўвала ў тієї годину пеўную незалежнасць пекло Польшчи, Надав пасли приняцця Канституциі 1791 [3, с. 203]
У сяредзіне травня на териториі Заходняй Беларусі ў падтримку паўстання ўжо дзейнічалі некалькі атрадаў.
Чаму Касцюшка НЕ ??падтримаў сваіх Найбільший ревалюцийних прихільнікаў? Чаму адразу ж не адмяніў пригоннага права и не адхіліў пекло палітичнага кіраўніцтва паўстаннем прадстаўнікоў шляхецка-буржуазнага блоку? Ен НЕ зрабіў гетага, бо ўлічваў реальния суадносіни СІЛ и імкнуўся прицягнуць на бік паўстання НЕ толькі широкія слаі працоўнага сялянства и гарадскіх нізоў, но мусіў таксамо лічицца з критим, што значную частко ўзброених СІЛ Складанний шляхта, а гарадскія рамеснікі и дробова буржуазія складалі невялікую частко насельніцтва. Пригонния сяляне, пригнечания памешчикамі, що не маглі Биць галоўнай сілай паўстання. Таму Касцюшку давлячи лавіраваць паміж правимі рефарматарамі и левимі ревалюциянерамі, та таго ж ен павінен биў улічваць, што для барацьби супраць унутранай контрревалюциі и замежних інтервентаў неабходна згуртаванне ўсіх СІЛ, здольних падтримаць паўстанне. [11, с. 117]
травня 1794 Касцюшка видаў Паланецкі універсал, у якім абвяшчалася АПЕК ўрада над сялянамі; сяляне аб'яўляліся асабіста свабоднимі, м зн. адмянялася пригоннае права, но без зямлі, и пайсці пекло памешчика селянін міг толькі плиг ўмове ўплати даўгоў и дзяржаўних падаткаў, а таксамо паведаміўши камісіі ўпраўлення аб критим, куди ен перасяляецца; устанаўліваліся пеўния пільги ў адбиванні паншчини. Специяльнимі артикуламі універсала Касцюшка папяреджваў аб критим, што парушенне дадзених пастаноў памешчикамі будз праследавацца па суду и вінаватия будуць пакаран, як за процідзеянне метам паўстання. Сяляне ў сваю Чаргях заклікаліся старанна адбиваць астатнія дні пригону, слухацца свойого начальства, клапаціцца аб гаспадарци, яни НЕ павінни билі адмаўляцца наймацца да памешчикаў за адпаведную плату.
Паланецкі універсал НЕ адмяняў поўнасцю пригоннага права и не ліквідаваў феадальнай експлуатациі, но дазваляў сялянам ісці пекло памешчикаў, што було таксамо ў інтаресах буржуазіі, якаючи зараджалася. Гети акт з'яўляўся безумоўна прагресіўним, хоць и палавінчатим. Ен паслабляў еканамічни стан памешчицкіх маёнткаў, абмяжоўваў паншчину и падриваў значенне шляхецкіх привілеяў. Таму памешчикі ўсяляк затримлівалі апавяшченне універсала І, баючися сацияльнай ревалюциі, часта ішлі на змов з замежнимі войскамі. Многія палаженні універсала НЕ виконваліся на месцев и засталіся толькі на Папер. Супраць ажиццяўлення палаженняў Паланецкага універсала виступілі вярхі каталіцкага духавенства.
Заклікі Касцюшкі да простага народу натикаліся на недавер сялян и сабатаж памешчикаў. Нямцевіч, паплечнік Касцюшкі, у сваіх успамінах пісаў наконт гетага: «Шляхта, якаючи привикла без перашкод каристацца маёмасцю сваіх сялян, супраціўлялася викананню загадуй Касцюшкі висилаць пятага селяніна з касой у армію. Надав сельскі народ, Які так доўга биў у няволі, па болипай частци НЕ прадбачиў лепшай долі, що не ведаючи яе, биў абиякавим. Даремна Касцюшка сваім універсалам з-пад Паланца пекло 7 травня 1794 аб явіў сельскі народ свабодним, аб яўляў яму Свабоду. Універсали гетия б або не дайшлі, или ім НЕ верилі ». [13, с. 3]
Характаристика, дадзеная Нямцевічам адносінам памешчикаў и пригонних сялян да паўстання, адлюстроўвае сапраўднае становішча и ў значнай Ступені тлумачиць далейшия няўдачи паўстання.
Усе, хто асабіста биў знаёми з Касцюшкам, падкреслівалі яго ваенни Талент, високу адукаванасць, нястомную енергію и дастойную прастату. Так, удзельнік паўстання кампазітар Міхал Агінскі пісаў, што ен «каристаўся вялікай пашанай усёй Еўропи, биў ГРАЗ для ворагаў и бажаством для народу; узвишани да рангу Начальніка НЕ ??ведаў іншага гонару як служиць Айчине и змагацца за яе, Які захоўваў заўсёди сціплия паводзіни ... не насіў ніякіх знакаў вишейшай залагодить, хадзіў у сурдуце з дреннага шерага сукна и Які меў стіл сціпла забяспечани, як шкірні з яго простих афіцераў ». [9, с. 65]. Гетая характаристика Касцюшкі, дадзеная яго земляком, що не виклікае сумненія ў яе аб'ектиўнасці, паколькі пацвярджаецца іншимі гістаричнимі дакументамі.
Усприняўши вученне французскіх ревалюцийних и радикальних пісьменнікаў, філосафаў и публіцистаў, а таксамо американскіх буржуазних прагресіўних дзеячаў...
