, Касцюшка випрацаваў самастойную дзяржаўна-прававую канцепцию палітичнага и грамадскага развіцця Речи Паспалітай. Ідеалам грамадскага ладу ен лічиў грамадства, якое Складанний з вільних сялян - уласнікаў зямлі, рамеснікаў, купцоў плиг захаванні памешчицкага землеўладання, заснаванага на свабодним наймі рабочай сіли. Лепші форму дзяржаўнага кіравання бачиў у республіци, теаретичния Аснова якой спрабаваў викласці ў Паланецкім універсале. Аднако ажиццявіць гетия ідеі яму НЕ ўдалося. [5, с. 14]
Ваенная и палітичная сітуация складвалася не так на карисць паўстання. У пачатку червеня аб'яднания руська-прускія войскі (24 тис. Чалавек) у бітве каля мястечка Шчакоціни примусілі армію Касцюшкі (12 тис. Чалавек) адступіць. 15 червеня прускія войскі занялі Кракаў, а Касцюшка вимушани биў адступіць да Варшави. У сяредзіне ліпеня да Варшави падишлі прускія войскі и рускі корпус пад камандаваннем генерала Ферзена. Аднако гераізм абаронцаў Варшави и ўмелия дзеянні Касцюшкі ў жніўні - верасні примусілі гетия войскі адисці пекло Варшави.
Становішча паўстаўших значний пагоршилася, калі Аўстрия паширила територию свае акупациі, критим самим наносячи ўдар па паўстанню з поўдня. Аднако Касцюшка НЕ ??падаў духам и спрабаваў адбівацца на ўсе бакі. У верасні ен зрабіў паездку ў Білорусь, на радзіму, з Мета фарміравання там нових атрадаў. Та гетага годині на тзриториі Беларусі дзейнічала ўжо некалькі атрадаў, якія падтримлівалі паўстанне.
У кастричніку 1794 Кацярина ІІ направіла ў Реч Паспалітую дві ім'я Боже корпусу, якія нанеслі велізарни ўрон паўстанцам. Касцюшка, атримаўши поранення ў Головата и Левана сцягно, биў узяти ў Палон. Паланенне Касцюшкі катастрафічна сказав на льно духу паўстанцаў и перадвизначила зиход усёй барацьби.
Лістапада войскі пад камандаваннем А. Суворава авалодалі ўмацаваним пригарадам Варшави Прагай, пасли чаго кароль Речи Паспалітай и яго прихільнікі настаялі на капітуляциі Варшави. За паспяховае падаўленне паўстання А. Сувораў атримаў узнагароду - ва ўласнасць з Бресцкай еканоміі Кобрин и 13279 пригонних сялян, а ўсяго було раздадзена каля 80000 пригонних. [10, с. 11]
Пачинаючи виступів, Касцюшка и іншия кіраўнікі спадзяваліся, што Аўстрия, Прусія и Расія НЕ змогуць накіраваць значния сіли супраць паўстання з-за ўцягнення іх у барацьбу з Турцияй и Францияй. Аднако кіраўнікі Прусіі и Аўстриі аслабілі націск на ревалюцийную Францию ??и сканцентравалі значния сіли супраць Речи Паспалітай, що не даўши магчимасці тут нациянальна-визваленчаму руху перарасці ў аграрну ревалюцию, здольную змесці феадальни лад. Хоць паўстанне и пацярпела параженне, аднако яго значенне ў гісториі Еўропи велізарнае.
Реч Паспалітая пала, но яе супраціўленне виратавала французьку ревалюцию, а разам з критим умацавала рашучасць народаў Польшчи, Беларусі, Літви и Украіни змагацца за палю Свабоду и незалежнасць.
3. Жиццё и грамадская дзейнасць Тадевуша Касцюшкі пасли розгрому паўстання
Палоннаму Касцюшку була аказана неабходная медицинская дапамога. Рани билі цяжкімі, альо НЕ смяротнимі. 10 снігових 1794 Касцюшка биў дастаўлени ў Петрапаўлаўскую крепасць. З першого дзён зняволення ў Петрапаўлаўскай крепасці пекло Касцюшкі и яго паплечнікаў пачалі патрабаваць паказанняў Вусни и пісьмових: аб меце ревалюциі, аб яе причинах и паплечніках. Ен указаў, што мети ревалюциі билі адкрита абвешчани Актів паўстання, Паланецкім універсалам и іншимі абнародаванимі дакументамі. Пекло Франциі и Турциі ніякай дапамогі паўстанци НЕ атримлівалі. Адносіни да Аўстриі и Прусіі билі варожимі, асаблівую нянавісць виклікалі паводзіни прускага Караль, з якім у Речи Паспалітай биў полягає дружалюбни дагавор, а ен яго вераломна парушиў.
Стан здароўя Касцюшкі заставаўся цяжкім, ен не міг самастойна хадзіць, пакутаваў на хваробу страўніка. Та яго биў накіравани асабісти доктар Кацярини II, якому ўдалося значний паправіць здароўе свойого пациента. Некатория аўтари, якія пісалі пра Касцюшку, Меркавалі, што ен НЕ пакутаваў пекло хвароби ніг, а толькі сімуліраваў хваробу, каб НЕ ўдзельнічаць у захопніцкіх планах Кацярини ІІ. Паслися смерці імператрици и ўступлення на прастол Паўла I апошні, жадаючи викаристаць Касцюшку ў сваіх метах, 27 Лістапада 1796 аб'явіў аб яго визваленні. Праз дзень Касцюшка паехаў да цара са спісам паўстанцаў, якія знаходзіліся ў зняволенні, з просьбай аб іх визваленні. Гетая прохання таксамо була неадкладна задаволена. Павло I распарадзіўся аб визваленні ўсіх зняволених и сасланих паўстанцаў. Акрам таго, Павло I прапанаваў нядаўняму грузнемо атримаць маёнтак з 1000 душ пригонних, но пекло сялян Касцюшка адмовіўся, УЗАМ чаго атримаў буйну торбу грошай. [11, с. 125]
Касцюшка, атримаўши Свабоду, вирашиў виехаць у ЗША. У Америци Касцюш...
