оди raquo ;, каб здабиць шлях звароту да самогу сябе: Мужнасць, вось што на мій Кльок ёсць чалавечая перадгістория. У самих дзікіх и бясстрашних звяроў чалавек адабраў, з зайздрасці, усьо іхнія цноти: і тольі так ен зрабіўся чалавекам [6, с.581].
О, калі б ви билі дасканалия. як звяри! [6, с.56] - уздихае герой Ніцше. Адсюль яго категарични імператиў raquo ;, звернута да людзей, якія, на яго мнение, больш драпежнимі павінни стації. хітрейшимі, разумнейшимі и Биць больш падобнимі да чалавека: бо ен - сами драпежни звер [6, с.223]. Ядвігін Ш. ніби спрабаваў правериць ніцшеанскі тезіс на практици, упеўніцца ў яго бездакорнасці, праўдзе. Ен звяртаў Рамус на сутнасць чалавечай маралі и ніби згаджаўся з висновамі Ніцше: мараль привяла да таго, што інстинкт звіра-чалавека стаў ДАГАР нагамі, м зн. чалавек папросту перастаў Биць чалавекам. Альо ўся сутнасць у критим, што адбиваецца НЕ толькі вирадженне чалавечага, но и звяринага типу и што зварот да звяринага раю у принципе немагчими. Вось чаму ў творах Ядвігіна Ш. ( Сабачча служба raquo ;, Дачесния raquo ;, Раби raquo ;, Падласениа raquo ;, Вучони бик raquo ;, Заморскі звер ) назіраецца НЕ толькі вонкавае падабенства чалавека и звірів, но и падабенства ў іх паводзінах, дзеяннях, звичках, самім спосабами мислення. Таму и адкриваюцца ў герояў апавядання Заморскі звер вочи на сапраўдную природу заморскай налпи raquo ;, якаючи ў сапраўднасці laquo ;. амаль НЕ Першів чалавек у Горадзе, но, как людзі. казалі, НАДТО падобни да налпи [6, с.83]. Таму и адбиваецца фантастичная метамарфоза з вучоним бикам raquo ;, Які трапляє у вялікія чиноўнікі ( Вучони бик ), и з'яўляецца магчимасць таго, laquo ;. што цяперашнім годинах з бичаняці и за дзесятку зробіш чалавека, Каторі пасли будз браци вялікія гріш и за іх, бикоў, заступіць, каб не так намулівалі ім Скура ( Падласенька ).
Ядвігін Ш. вёў спречку и з ніцшеансклм пастулатам воля да ўлади raquo ;, дакладней, паказваў винік гета ідеі. У якасці пасилкі пісьменнік узяў наступнае признанне Заратустри: Так звишчалавека хіне мяне серца, ен - найпершае и адзінае Майо, а не чалавек - НЕ бліжні, що не найлепши [6, с.318]. I яшче: Пекло вас, што вибралі Самі сябе, - звяртаецца ен да вучняў, - павінен пайсці народ обрані, а пекло яго - звишчалавек [6, с.84]. Ядвігін Ш. горача палемізаваў з гетимі палаженнямі-прароцтвамі сваімі апавяданнямі Гадунец и Заведзеная Надзея raquo ;. У іх пісьменнік гіпатетична спрагназаваў сітуацию практичнага ўвасаблення, реалізациі ідеі звишчалавека: падрабязна, шляхам мастацкай імавернаснасці вималеваў усьо етапи станаўлення, виспялення гета ідеі ў Свецє природи и Свецє людзей, паказаў яе верагодния наступстви. Цяжка даводзілася кусцікам ( Гадунец ): хто толькі міг, шкірні плиг нагодзе стараўся чим-небудзь ім нашкодзіць - зламаць галінкі, вирваць з каранямі, приціснуць да зямлі. I вирашилі яни агульнимі намаганнямі ўзрасціць вялікае древа, якое б абараніла іх пекло усіх жиццёвих нягодаў. Альо добра ідея - захаваць сябе пекло лютих вятроў - абарочваецца ўрешце для іх трагічна: Таўстое Карен, вялікія галіни, густия лісти баранілі іх пекло ворагаў: паводак, навальніц, ветраў, - но гадунец гети закриў ім і. сонца. I - пагінулі кусцікі [6, с.83].
Ёсць тут и падспудная згода з критим жа заратустраўскім:" 3 чалавекам адбиваецца тое Сама, што и з древам.
Чим больш ен імкнецца ўгору, та святла, критим Мацнев карані яго імкнуцца ў глибіню зямлі, уніз, у зло" [6, с.42].
У апавяданні Заведзеная Надзея з абсалютно адназначна епіграфам Чи не тудою дарога травнем вирашенне падобнай сітуациі, но ўжо з праекцияй на чалавечае грамадства. Жиццё людзей аднаго краю стала ўжо зусім невиносним: 3 лясоў-пушч вириваўся звер и глуміў дабитак, и з лугоў-степаў випливалі прагавітия свежай криві ястраби и зніштоживалі дробязь; з-за гір-граніц навалай наступаў крапчейши сілай вораг и няволіў слабкі братоў сваіх [3, с.115]. На свае галоўнай Радз людзі laquo ;. надумаліся ўзгадаваць паміж сябе такогого, каторага веліч и Сіла змагла б усіх ворагаў бідного люду [3, с.115]. Аўтар НЕ прамінуў тут жа распавесці пра винік нечалавечих висілкаў: Гудзеў народ на сходзе. Аддаў ен ужо ўсё, што міг аддаць, и вось цяпер узгадаванаму з астатка гадунцу свайму пачаў викладаць свій шкода, палю криўду, каб заступіўся за іх. Альо, як грім з яснага неба, неспадзяванае няшчасце зніштожила ўжо надзо абяднеўшага народу: яго Стогній каціўся па зямлі, альо НЕ шибаў у гару, дзе б пачуў народні вибранец, а тієї, спаглядаючи з гета виши ўніз, не міг дагледзець потам и кривёй злітай зямлі, па каторай варушиліся яго маленькія кармільци [3, с.115]. Ідея - празристая. Яна ў Аснова свае травні вічну значнасць, проста зайздросную ўніверсальную природу свае гістаричнай паўтаральнасці. Падобную пераклічку ідей назіраем у вершити вядомага ру...
