нага чалавека: У акно пазірае біла місячна ноч. Пас мёртвага святла ляжиць на канапе, на стале, ручніком спадати на падлогу. Ноч застигла. Чи не чутні ні крокаў, ні галасоў, ні гукаў, Надав мароз НЕ трашчиць. Праз шиби бачни кавалачак сіняга неба ў халодним раўнадушним бляску шматлікіх зораки. Нерухомости бясконцая ноч [51, с. 66].
Ноче - гета асацияция са свядомасцю гераіні, раўнадушни бляск ... зораки за шибамі ўвасабляе непритульни світло адзінокай жанчини, калі людзі пекло яе пераживанняў на такий жа касмічнай адлегласці, як халодния зоркі. Вибухая нечаканих сліз у Маши - винік напружанага ўнутранага жицця, чакання, калі растануць застилия, замарожания горам пачуцці. Нечакания жаночия сльози часта ілюструюць виключна моцния, хаця и схавания, пераживанні гераіні.
Своеасаблівим працягам апавядання Ноччу з явіўся твор Незнаёми, дзе шчасліви момант вяртання салдата-каханага (Сяргея) таксамо звязана з жаночимі слязьмі: пасли маці нечакана адразу засмяялася и заплакала, но Сяргей НЕ супакойваў, а толькі пазіраў на яе и радасна ўсміхаўся [51, с. 100].
Праяви жаночай псіхалогіі, нечакания змена настрояў гераінь паглибляюць уяўленне читача пра невядоми, но реальни жаночи світло, пра яго паралельнае, побачим з мужчинскім, існаванне. І. Мележа стаіць на парозе наватарскай для білоруського патриярхальнага менталітету думкі: жанчина здольна Биць НЕ толькі аб ектам Кахане, сацияльних змен, но и іх суб єктам.
Апавяданне Адна ўзбагаціла палітру жаночих вобразаў, сярод якіх и галоўная гераіня твора Аня, яе сястра Арина, Ариніна дачка Лорка и маці. Пакуль Ані не було вдома, у вёску ўварваліся карнікі и на вачах у яе жихароў расстралялі маці за сувязь з партизанамі. Праз некалькі дзён Аня вяртаецца ў рідну хату, дзе яе Чака страшна ВЕСТКОМ. Дзяўчина з болем и любоўю ўспамінае маці. Альо дачку непакоіць НЕ характерная для вялікага гора віна, што НЕ змагла Биць з маці да апошніх хвілін, що не змагла пахаваць, а перапаўняе прага Месть.
Факт непримання жорсткіх абставін ў пеўним Сенсит родніць яе са Сцепанідай В. Бикава. Альо ў творити І. Мележа асобасная мативация (пісьменнік разгортвае дзіцячия ўспаміни Ані пра маці) паступова саступае месца сацияльна-ідеалагічнай, бо ідея твора галоўним чинам скіроўваецца ў плинь адлюстравання ўсенароднай барацьби. Думаецца, што ўхіл у сацияльную сферу дае пабочни ефект спрашчення псіхалагічнага партрета гераінь.
Чи не пазбаўлена ідеалагізациі и апавяданне І. Мележа На раце. У творити раскриваецца праблєми адабранай маладосці целага пакалення, якое перажило фінскую Вайн, падзел Беларусі, фашисцкую навалу. Заўважим, што тема розкрита найперш праз вобразе бригадзіра-ўдарніци Васіліни Карпаўни Кренні. З яе маналогу відаць, што ў сваім став узросце яна пераживае духоўную Маладосць. Вобразе Васіліни пеўним чинам пераклікаецца з вобразе галоўнай гераіні Аповесці Гарач жнівень, таму што Алену таксамо можна назваць жанчинай, якаючи НЕ зведала сапраўднай маладосці.
аднако варта адзначиць, што абодвум вобразе бракуючи тієї жиццёвай сіли и аб ектиўнасці, якія так виразна акресляцца пазней у жаночих характар ??Палескай хронікі. Са згаданих вишей твораў випалі падзеі калективізациі, епоха вялікага Пераля, и гета, відавочна, Надал створанай пісьменнікам реальнасці адчуванне штучнасці, хаця развіццё дзеяння застаецца емациянальна апраўданим, падзейна мативаваним.
Што тичицца апавядання На скрижаванні, то яно цікавае ў Першів Чаргях критим, што аўтарам пададзени надзвичай лірични жаночи вобразе, Які дазваляе ўявіць розумінню пісьменнікам сапраўднага мацяринства. Старенькая Андреіха приязджае ў горад, каб адшукаць свойого непуцёвага сина Трахіма, Які ў свій годину з ехаў з роднай вёскі. Папрацаваўши на різни роботах, ен нідзе стала не асеў. Серца маці неспакойнае, и яна адпраўляецца паглядзець, як Живе яе Трахім. Чи не застаўши хлопця вдома, жанчина вирашае пайсці да яго на працю взяти - на тое скрижаванне, дзе син стаіць за регуліроўшчика. Калі яна нарешце ўбачила яго ў справе, серца маці напоўнілася гонарам, бо стара ... глядзела на гета інакш. Яе серца перапаўняла адчуванне велічи бачанага - за ўсё свае жиццё Андреіха, можа, ніколі не була такою усцешанай, як тут. Йой ЗДАВАЙСЯ, што и пешаходи, и пасажири ў тралейбусах, и ліпи, и вокни дамоў, и сіняе, висачезнае неба без хмуринкі - усьо глядзіць на яго, на яе Трахіма [51, с. 148]. У вобразе Андреіхі ўжо праглядваюцца Риси будучага вобразе Альони - маці Васіля Дзятла, асабліва калі ўлічиць, што першапачаткова Васіля аўтар називаў Трахімам.
У лірика-інтимним апавяданні Спатканне за горадо на Першів план вилучаецца праблєми адказнасці ў каханні. Адзін з галоўних герояў твора, Леанід Андреевіч, свядома завязвае блізкае знаёмства з юнай Алечкай, хоць бачиць, што ў дзяўчини ўжо ёсць Сябар...
