ю віру жудаснае » [1, с.1]. Паўстанне яскрава виявіла супяречнасці паміж дзвюма хрисціянскімі канфесіямі. Праваслаўнае и каталіцкае духавенства апинулася ў різни, варожих таборах. Калі каталіцкія святари галоўним чинам нахадзіліся на боці паўстанцаў, то праваслаўния праводзілі палітику афіцийних залагодить. Падтримка ажиццяулялася рознимі спосабамі: дапамогай урадавим військам у пошуках паўстанцкіх атрадаў, распаусюджваннем сярод сялян Чутак, што паўстанне - гета барацьба польскіх паноў за зварот пригоннага права и р. д. Такія дзеянні, у палю Чарга, виклікалі нянавісць сярод паўстанцаў. Так, у ноч з 22 на 23 траўня 1863 биў забіти святар праваслаўнай царкви ў мястечку Сураж Гродзенскай губерні [19, с.47]. Усяго ж пекло рук паўстанцаў папакутавала, па некатора звестках, больш 70 праваслаўних святароў [10, с.15]. Розправи над праваслаўнимі святарамі привялі да зростанню антикаталіцкіх и антипольскіх настрояў сярод праваслаўнага насельніцтва. Так гетага ж годині ставяцца и першия фізічния розправи царскіх залагодить над каталіцкімі святарамі. Першай іх ахвярай стаў вікарни ксьондз Ішора (Лідскі Павєтьє). Ваенни суд присудзіў яго да растрелу за читанне Маніфеста Нациянальнага ўрада ў студзені 1863 и заклік насельніцтва да паустання. Присуд привялі ў дзеянне 22 траўня 1863 г.24 траўня биў расстраляни плябан Віварскага касцела (Лідскі Павєтьє) ксьондз Земацкі [19, с.48]. У хуткім годині прихільнасць каталіцкага духавенства паустанцам стала слабець. Як толькі стала ясним, што масавае паўстанне НЕ атрималася, вишейшае каталіцкія саноўнікі звярнуліся да насельніцтва з призивам скласці Зброя і падпарадкавацца «законнаму» ўраду. Адступніческая пазіция каталіцкага духавенства зрабіла вялікую шкоду паустанню ў Беларусі и Літве, асабліва ў тих мясцовасцях, дзе насельніцтва каталіцкага веравизнання Складанний значную частко. У траўні 1863 пост генерал-губернатара Займаюсь Мураў еў. Пад яго кіраўніцтвам пачинаецца жорсткае пригнечанне мяцежнага краю. Аренай ка-рацельних акций стаў горад Вільня. «Бідних Гараджаєв рана будзілі барабани и бразганне зброі царскіх войскаў, якія вялі асуджаних да месца пакарану (Лукішкі). Днем іх турбаваў бесперапинни рух паліциі, жандармау, виглядають тих, якіх вивозілі ў Сібір. Увечар Ніхто спакойно не міг перайсці вуліцу без ліхтара. Унач нястомна кагосьці шукалі ЦІ забіралі » [11, с.74-75]. Так 1 студзеня 1865 билі присуджани да смяротнага пакарану 128 Чалавек, з іх 68 прадстаўнікоў привелігаванага саслоўя. Больш 21 ТИСЯЧ Чалавек було саслана на катаргой и селішча ў Зауралля, Пячорскі и Омскі краі. Дзясяткі ксяндзоў билі пераселени ва ўнутрания губерні Расіі. Маемасць висланий канфіскоўвалася ЦІ падлягала секвестру. З Беларусі, Літви и Польшчи, годинах целимі вескамі, билі вислані болей за 5000 Чалавек. У пакарану за ўзброенае паўстанне Мураў еў аблажиу усіх памеўчикау-палякаў 10-адсоткавим Збора пекло прибитку з маенткаў. За шесць месяцаў атрималася папоўніць казну на 3,5 млн. рублеў [26, с.36]. Пераход да рашучих дзеянняў у заходніх губернії імпанаваў нацияналістичним пачуццям расійскай грамадскасці, разгуляўшишимся з-за Падзу у Польшчи. Мураў еў, якога яшче ўчора многія презіралі ЦІ недалюблівалі, стаў героєм дня, а яго палітика - прадметам захаплення. «Мноства и разнастайнасць заходів, вельмі розумна запланованих, шпаркасць, настойлівасць и празорлівасць у іх ажиццяўленні, - пісаў у лісце да Мураўева Семашка, - уся гета ваша справа, и Ніхто НЕ можа аспречваць у вас імя ўціхамірніка т...
