ћвалі кампрамісную версию Сћзнікнення ВКЛ, то Сћ творах ужо Сћласна літоСћскай (калі іх можна так назваць) нациянальнай гістарияграфіі сяредзіни 16 ст. и легенда аб римскім паходжанні літоСћцаСћ, и інтерпретация далучення Сћсходнеславянскіх земляСћ да ВКЛ набивае виразную "Антирусінскую" скіраванасць. Травнем на Сћвазе гістаричния інтерпретациі Міхалона Ліцвіна и АСћгустина Ратундуса. Русіни Сћ Міхалона Ліцвіна виступаюць як народ ніжейши культурна и цивілізацийна Сћ параСћнанні з літоСћцамі. Гети аСћтар, абапіраючися на падання аб римскім паходжанні літоСћцаСћ и іх мови, падкресліваСћ іншароднасць старабеларускай моСћнай традициі для літоСћцаСћ, називаСћ маскоСћскім пісьмом старабеларускую кіриліцу: "рутенская мова (idioma Ruthenuva) чужа нам, ліцвінам, гета значиць італьянцам, паходзячим пекло італійскай криві "[68]. СупрацьпастаСћляецца Свабода и незалежнасць літоСћцаСћ у параСћнанні з залежнасцю и Рабство "рутенаСћ, над якімі тади, як и над маскавіцянамі, панавалі заволскія татари "[69]. Толькі літоСћци з'яСћляюцца стваральнікамі Вялікага Княства, яни и толькі яни, без дапамогі мясцовага русінскага насельніцтва, визваляюць земли сучаснай Украіни и Беларусі пекло Мангол-татараСћ: "Тади з уласцівай ім адвагай, вибавіСћши рутенскі народ (populis Ruthenicis), земли и крепасці пекло татарського и баскакскага рабства, яни падпарадкавалі палею уладзе Сћсе пекло мору Жамойцкага, званага Балтийскім, та Понта ЕСћксінскага ... распаСћсюдзіліся на поСћнач да самай скрайняй и самай блізкай да стольнага месца Масковіі крепасці [називанай] Мажайскам "[70]. Падобния подивимось билі характерния и для АСћгустина Ратундуса. СапраСћдная літоСћская літаратурная мова - лаціна, таму яе патребна Сћвесці ва Сћжитак у законах, пасланнях и Надав у паСћсядзенним жицці Сћ якасці гутарковай мови. "Руська" (старабеларуская) мова кваліфікавалася ім як мова чужа, груба и варварська [71].
Гетая схема русінскай гісториі виразна кантраставала з "Кронікай ..." Мацея СтрийкоСћскага. Знакаміти храніст імкнуСћся паказаць гісторию КіеСћскай Русі Сћ непариСћним адзінстве з гісторияй Літви. У яго НЕ виклікаСћ сумненняСћ тієї факт, што спадкаемцамі гістаричнай літературна спадщина КіеСћскай Русі з'яСћляюцца русіни, насельнікі білоруських и украінскіх земляСћ ВКЛ. Вельмі паказальния Сћ сувязі з гетим згадкі СтрийкоСћскага пра тое, што тієї ці інши знакаміти рід Вялікага Княства паходзіць пекло князеСћ КіеСћскай Русі [72]. СтрийкоСћскі імкнуСћся виступаць виразнікам інтаресаСћ усяго "палітичнага народу" ВКЛ. У сувязі з гетим варта звярнуць уваг на тую акалічнасць, што храніст виводзіСћ пекло аднаго міфічнага першапродка Асармата и славянаСћ, и літоСћцаСћ [73]. Разам з гетим СтрийкоСћскі падкресліваСћ велику старажитнасць и слаСћнасць дзяржаСћнай традициі ди гісториі Русі Сћ параСћнанні з етнічнай Літвой. Паказальна, што ніводни спіс агульнадзяржаСћнага летапісу 2 зводу 16 ст. НЕ СћтримоСћвае Надав згадкі аб першапачатковай залежнасці літоСћскіх пляменаСћ пе...
