Як типови прадстаСћнік шляхецкага саслоСћя, закліканага несці Сћ дзяржаве ваенную службу, ЕСћлашоСћскі палі Сћступленне Сћ самастойнае жицце пачаСћ з удзелу Сћ Лівонскай Вайне. Аднако, спалохаСћшися цяжкасцей, ен кінуСћ ваенную службу и пачаСћ працаваць плиг Дваро буйних магнатаСћ. Гета принесла яму грамадскае признанне и материяльни дастатак. Менавіта дзякуючи таму, што ЕСћлашоСћскі вірна и шчира служиСћ сваім меценатам на працягу Сћсяго жицця, ен биСћ добра вядоми каралеСћскім Дваро Жигімонта АСћгуста и Стафана Батория, биСћ асабіста знані з іх світай, якаючи лічила яго сваім Чалавек.
У 57-Гадових узросце Федар ЕСћлашоСћскі СћзяСћся за пяро, каб расказаць аб пражитим, аб падзеях асабістага и грамадскага жицця, якія здаваліся яму вартимі Сћвагі нашчадкаСћ. Мемуарист з замілаваннем расказвае пра шматлікія епізоди з жицця дробнай и сяреднепамеснай шляхти Вялікага княства ЛітоСћскага канца XVI - пачатку XVII ст. Ідучи адзін за адним у храналагічним парадку, яни надаюць яго мемуарів характар ​​своеасаблівага зборніка займальних, часамі разгорнутих битавих навів, у центри якіх заСћседи канкретни Чалавек. У здольнасці аСћтара жива и маляСћніча расказаць аб критим, што яму даводзілася пачуць (наприклад, аб з'яСћленні Сћ 1595 Севярина Налівайкі Сћ Слуцьку, а яго казакоСћ у Капилі), перажиць (епізод няСћдалай пераправи цераза Неман, начлег у Дорагаве, забойства яго Сива Яна Сћ Навагрудку и інш.) Або назіраць, заключаецца адна з галоСћних вартасцей мемуараСћ як помніка літаратури. Пра каго б ці пра што ні пісаСћ ЕСћлашоСћскі, ен заСћседи імкнуСћся надаць свайму паведамленню яркі битави Калар. Адсюль у яго асаблівая схільнасць да деталі. Трапні заСћважаная и Сћдала викаристаная, яна, як правіла, нясе пеСћную сенсавую навантаження. У адних випадкі дапамагае адцяніць канкретную рису характар ​​Чалавек, у інших становіцца ядром самогу апавядання пра тієї ці інши жиццеви епізод.
Уваскрашаючи Сћ памяці Хроніку шляхецкага жицця и паказваючи на гетим тлі сваіх сучаснікаСћ, ЕСћлашоСћскі спрабуе пранікнуць у іх псіхалогію и растлумачиць іх учинкі Сћмовамі сацияльнага жицця таго годині. У яго Сћжо вияСћляецца імкненне да мастацкага абагульнення сваіх назіранняСћ плиг стваренні таго ці іншага вобразе. У гзтим плані маюць пеСћную цікавасць пададзения Сћ мемуарах вобразе яго жонкі Ганни БалатоСћни, княгіні Аляксандр, яе цеткі Таццяни Скумінай и яе чоловіка Івана Бакі, паноСћ ГлухоСћскага, Івана КрачатоСћскага, Альбрехта Бруханскага и інш. Не менше цікави и вобразе самогу мемуариста, што паСћстае Перад читачом Перш за Сћсе як прикладни шляхціц, добрапристойни сем'янін, Які Глибока паважае бацькоСћ и праяСћляе виключни клопат аб сваіх дзецях, Братах и ​​сестер. Будучи живим увасабленнем шляхецкай дабрадзейнасці, ЕСћлашоСћскі легка сиходзіцца з людзьмі незалежна пекло таго, якое становішча яни займаюць у грамадскім жицці. Далекі пекло палітикі, ен примае жицце такім, якое яно есць, бо лічиць яго винікам праяСћлення Божан Волі. Вось чаму релігійнаму па складзе сваіх думак ЕСћлашоСћскаму Надав у Головата НЕ приходзіла паставіць пад сумненія існуючую сістему грамадскіх адвосін. З гета причини ен ідеалізаваСћ феадальную Знац, ганариСћся, што абараняе яе материяльния інтареси. Ен з замілаваннем успамінае пра палі пастаяния паслугі магнацкаму роду ХадкевічаСћ и не менше намагаюся службу на працягу 30 гадоСћ "у патребах" трокскага ваяводи Мікалая Криштофа Радзівіла, празванага Сіроткам. ЕСћлашоСћскі лічиСћ, што вірна служба сваім гаспадарам - Найбільший дзейсни сродак дасягнення високага становішча Сћ грамадстве.
Традицийни и торкнемося Сћ грамадскіх подивіться, побожні ЕСћлашоСћскі плиг Сћсей палею релігійнасці НЕ захаваСћ вернасці праваслаСћнаму веравизванню бацькоСћ. ЗахапіСћшися Сћ Юнацтва вученнем пратестантаСћ, ен стаСћ прихільнікам моднай для таго годині релігійнай плині евангелістаСћ. Аднако рацияналізм НЕ пазбавіСћ яго віри Сћ рознага роду релігійния забабони. I Сћ тієї жа годину, Будучи пекло природи гуманним Чалавек, ен цверда притримліваСћся думкі аб критим, што рознасць веравизнанняСћ НЕ павінна Биць перашкодай ва СћстанаСћленні добрих адносін у сямейним, а тою больш у грамадскім жицці. Вось чаму, будучи сведкам вострай релігійнай барацьби Сћ канц XVI ст., ЕСћлашоСћскі з жалем успамінаСћ пра тия, паводле яго слоСћ, залатия годинник, калі рознасць вір НЕ виклікала варожасці "межі Свєцко стани".
У сваіх мемуарах ЕСћлашоСћскі НЕ закранаСћ питанняСћ вялікай палітикі, бо лічиСћ яе справай кампетенциі знатних паноСћ, абраних Богам. Ен звичайна толькі канстатаваСћ сам факт, Падзу и тут жа падкресліваСћ палю безуважнасць да яе.
Лічачи сябе патриетам Вялікага княства ЛітоСћскага, ЕСћлашоСћскі ганарицца яго дзяржаСћнимі дзеячамі. Ен не без злараднасці заСћважае, што Сћ годину бескаралеСћя польскія пани билі напалохани магчимасцю адпадзення Вялікага княства ЛітоСћскага пекло дзяржаСћнага САЮЗ з Польшчай и вельмі баяліся яго збліження з рускай дзяржавай...
