ваеннае супраціСћленне, то з дапамогай тієї жа ваеннай сіли аказваліся без сваіх пасадаСћ, а замістити дробнага княжання атримлівалі туремнае зняволенне (князь НоСћгарада Северскага Дзмітри Карибут, падольскі князь Федар Кариятовіч).
Найбільший драматичния падзеі пад годину адабрання Сћ колишніх валадароСћ абласних княжанняСћ адбиваліся Сћ Смаленску, та якога належала Частка білоруських зямель. Напачатку 90-х рр.. ХІУ ст. у гетим старажитним центри княжиу били стауленнік князя Скіргайли Адьгердавіча Юри Святаславіч, знані нам па падзеях ВИСТУП супраць Ягайла Андре Полацкага. У годину ліквідацийнай удзельнай кампаніі ВітаСћт здрабніСћ яго княжанне да невялікага РослаСћльскага. У Смаленску гаспадар пасадзіСћ брата Юрия - Гліба. паміж смаленскімі князямі пача цяжба за першинства. Трацейскім суддзей визваСћся Биць вялікі князь ВітаСћт. РаспусціСћши чуткі, што ідзе на татар, гаспадар нечакана з'явіСћся пад Смаленскам. Там ВітаСћт прапанаваСћ усім мясцовим князям, якія сабраліся на з'езд у свій сталічни горад, з'явіцца да вялікага князя дзеля вирашення канфліктау. Тия з задавальненнем згадзіліся. Спречка за першинства Сћ Смаленскай зямлі Вітаутам була вирашана найпростішим спосабам. Усе Князі смаленскія билі ариштавани и адпраулени углиб Вялікага княства літоСћскага, а намеснікам у Смаленску биу призначани прибліжани Вігаута. ПраСћда, князю Юрию Святаславічу удалося збегчи пекло вялікакняскага гаспадара да свойого цесця князя Алега Разанскага. Праз шесць Гадо Юри здолеСћ вярнуць сабе Смаленскае княжанне. Альо Сћ 1405 ВітаСћт з вялікім військам и артилерияй зноСћ биСћ пад сценамі цвярдині на Дняпри. На гети раз ен пакариСћ Смаленск канчаткова. Там валадарилі толькі стаСћленікі вялікіх князеСћ
Ва усіх пекло папяредняй залагодить удзелах ВітаСћт садзіСћ сваіх намеснікаСћ. Наприклад, у Віцебску гета биСћ Федар Вясна, у Кіеве Іван Гальшанскі и Г.Д. Усьо яни билі служилимі людзьмі і свята ви-конвалі волю гаспадара, абяцаючи яму палю вернасць. Ва Сћсім жа астатнім у далучаних да Вялікага княства літоСћскага Сћ ХІУ ст. землях нічога НЕ змянялася. Плиг гетим ВітаСћт НЕ парушаСћ випрацаваную продкамі традицию "старини НЕ рухаці, новіни НЕ вводтіці", захоСћваючи за абласцямі пеСћную аСћтаномнасць и самабитнасць. Аб гетим сведчаць тия ж абласния привілеі, якія видаваліся як ВітаСћтам так и яго спадкаемцамі. Альо Сћсе ж неабходна адзначиць, што Сћвядзенне намесніцтвау, па-Першай, скіравала абласния Сћскраіни Вялікага княства літоСћскага да больш шчильнай сувязі з центрам, па-інше, умацавала матеррияльна вярхоСћную Сћладу для падтримкі Сћнутранага адзінства и целаснасці дзяржави. Калі раней вялікі князь атримліваСћ даходи непасредна пекло сваіх удаданняСћ и дапаСћняу іх дастаткова нязначним агульнадзяржаСћним падаткам (у землях Полацкай и Віцебскай ен називаСћся сяребшчинай, а на Палессі - пасошчинай), то з ліквідаваннем удзельних княжанняу да яго Сћ скарб пайшлі прибиткі, якія да гетага належалі абласним валадарам. А сродкі то билі немалия: грашовая даніна, мядовая, бабровая, кунічная, ваверкамі, лісамі, хлібна, м'ясна, разнастайния мити, судовия спагнанні ("Віни") ди інш. Плюс да гетага Сћсе били мясцовакняжацкія гаспадарчия Дваро перайшлі у рукі вялікага князя. Павялічилася Сћ вялікакняжацкім фондзе агульная колькасць зямель, на якіх ен міг развіваць палю Сћласную гаспадарку, ці здарваць яе за службу іншим асобі.
Такім чинам, умацаванне вялікакняжацкай залагодить, як палітичнае, так и еканамічнае, праз ліквідацию СћдзелаСћ и Сћвядзенне намесніцтваСћ, було ведьмі значним. З аднаго боці, билі ліквідавани карані мажлівага сепаратизму ці династичних претензій, з другог - вялікі князь непасредна пад палю Сћдаду атримаСћ мноства ваеннага служилага люду, якому ен биСћ Сћ таборі аплочваць іх паслугі для Вернан служби яму и дзяржаве.
Сацияльна палітика вярхоСћнай залагодить. Якія б унутрания и знешнія перипетиі дзяржава НЕ пераживала, альо Сацияльна яе ариентация бида адназначнай - Скіраванай у бік падтримкі інтаресаСћ землеСћлаладьнікау. Менавіта наприканци ХІУ ст. пачаСћся працес уціску широкага кола знаці - пекло дробнага баярства да княжацкіх асобі - па вярхоСћную Сћладу дзеля Надання їй Сацияльна-еканамічних привілеяСћ, грунтуючись на якіх яни СћмацоСћвалі б палі Сацияльна-палітичнае и маемаснае становішча. Пачатак таму биСћ пакдадзени вядомим привілеем Ягайла 1387 м. Гети привілей, як ужо адзначалася, зрабіСћ землеСћдальнікаСћ (калі зямля НЕ перадавалася па літературна спадщина, магла адчужацца вярхоСћним уласнікам - вялікім князем) землеСћласнікамі (калі Сћдадальніку зямлі даравалася права свабодна їй распараджацца и валодаць вічна). ПраваслаСћним феадалам падобнае права було прадстаСћлена Сћ 1432 Акрам таго привілей 1387 дазваляСћ знаці свабодна видаваць сваіх дочак и сваячаніц заміж; даваСћ права Сћдовам валодаць маенткам чоловіка да смерці, ці да паСћторнага вихаду заміж, пасли чаго зямля адиход...
