або з якихось працоўнай души. У 30-х гадах паншчина для дзяржаўних сялян Беларусі Складанний 2-3 дні на тидзень з працоўнай души мужчинскага и жаночага підлозі. У інших маёнтках, дзе Памер пашчини визначаўся для сялян ў залежнасці ад зямельнага надзелу, паншчина Складанний 4 дні на тидзень з валокі зямлі. Існавалі адпрацовачния павіннасці: згони, падводи, почнемо Каравул, а таксамо паверх паншчини: малацьба, в'язка сіна, парубка дроваў.
Ревізори пизнавалі, што дзяржаўния сяляне билі виснажани самаўпраўствам арандатараў и знаходзіліся на мяжи поўнага разарення. Сяляне масава пісалі скаргі ў казённия палати на бясчинстви феадалаў. Распаўсюджанай з'явай у заходніх губернії Сталі няправільния складанні чиноўнікамі казенних палат інвентароў на карисць арандатараў. Материяли ревізій и гаспадарчага апісання дзяржаўних маёнткаў 30-40-х рр. XIX ст. адлюстроўваюць поўнае разаренне и заняпад сялянскай гаспадаркі гетих маёнткаў. Па дадзених ревізіі Віцебскай губерні 42% дзяржаўних сялян мелі 1-2 дзесяціни, 25% мелі 2-3 дзесяціни, 15% сялян - 3-4 дзесяціни, и толькі 16% мелі 4-6 дзесяціни. Малазямелле було винікам сацияльна-палітичних умоў, якія билі характерни для пригоннай дзяржави. Лепшия землі дзяржаўних сялян забіраліся памешчикамі суседніх памешчицкіх маёнткаў.
Малаўрадлівая зямля, якую сяляне апрацоўвалі драўлянай сахой ЦІ Баранов, амаль НЕ ўгнойвалася, давала вельмі малия ўраджаі 2-3 зярна. Нястача пригоднага ворива, сенакосаў, а таксамо поўная адсутнасць виганаў привялі ў заняпад живёлагадоўлю.
У дзяржаўних маёнтках Беларусі, як и ў памешчицкіх, Широкий практикавалася арандатарамі здача сялян у наймання падрадчикам на будаўнічия роботи. Плиг здачі ў аренду вялікага маёнтка ўладальніку прадстаўлялася права па дагавору з валасним кіраўніцтвам аддаваць сялян на заробкі. Причим на гетих аперациях наживаліся як арандатари, якім таємниця плацілі за селяніна, так и падрадчикі, якія виплачвалі нікчемния торби сяляніну, Акрам таго, арандатари патрабавалі гріш пекло сялян за дазвол адийсці на заробкі. Нястача зямлі, неўраджаі примусілі дзяржаўних сялян для набицця грашових сродкаў адиходзіць на заробкі: будаўніцтва крепасцей, дарога, на сплаўния роботи і т.д.
Дзяржаўния сяляне, Акрам виканання павіннасцяў на карисць арандатара, павінни билі таксамо плаціць и агульнадзяржаўния Зборів - падушную падаць (1руб.30 кап. - 1 руб.50 кап.), грашовия Збора на земскія патреби (та 60 кап.): утриманне дарога, прилад, аццяпленне и асвятленне казарм и іншия. Такім чинам, у Беларусі становішча дзяржаўних сялян амаль НЕ адрознівалася пекло становішча памешчицкіх сялян.
Аб заняпадзе гаспадаркі дзяржаўних сялян сведчаць падатковия недаімкі, якія толькі раслі з році ў рік. У канц 20 - пачатку 30-х рр. XIX ст. па пяці беларускім губерніям яни складалі 440 тис. руб. серабром, а да пачатку 40-х гадоў вираслі амаль у паўтара рази. У канц 30 - пачатку 40-х недаімкі дзяржаўних сялян Магілёскай губеніі вираслі больш чим у вки рази и перавишалі гадави заробак земскіх и дзяржаўних сбораў.
Гаспадарчи заняпад дзяржаўних маёнткаў Беларусі привёў да агульнага збяднення сялянства, якое виразілася ў павеліченні колькасці бяззямельних сялян, якія НЕ мелі приватнай гаспадаркі, так званих бабилёў або кутнікаў raquo ;. Па дадзених ревізіі 1836-1840 рр. у Віцебскай губерні сярод дзяржаўних сялян налічвалася больш за 1700 бабильскіх гаспадарак. Па падліках ревізора Мінскай губерні каля 45% дзяржаўних сялян адносіліся да категориі абсолютно бідних raquo ;, каля 45% билі посереднього стану raquo ;, и толькі 10% можна аднесці да досить заможних raquo ;. Дадзения гетих ревізій паказалі, што ў Лепші становішчи знаходзіліся сяляне казенних маёнткаў, якія билі на аброку.
Альо самим пераканаўчия паказчикам цяжкага становішча білоруський дзяржаўнай вёскі була висока смяротнасць сялян. Так, у прамежак паміж 8-й и 10-й ревізіямі агульная колькасць ревізскіх душ не прибила, а паменшилася на 0,18%.
Такім чинам, самавольства часових уладальнікаў, адсутнасць агульних критерияў визначення адпрацовачних павіннасцяў, грашовай и прадуктовай рентаў абумовілі заняпад гаспадарак білоруських дзяржаўних сялян, ўзмацненне сацияльних супяречнасцяў. Назрела вострое неабходнасць зупиніць гаспадарчи кризіс казенних маёнткаў Беларусі и інших заходніх губерній, ліквідаваць, у дерло Чаргях, арендную сістему, а таксамо паменшиць сялянскія павіннасці и павялічиць зямельния надзели. Широкае збядненне дзяржаўних сялян, резкае падзенне іх падаткаплацежнасці примусілі ўрад сур ёзна задумацца аб спосабами стримаць заняпад. Асноўнай причинай, якія штурхнулі ўладу на реформу, було ўзмацненне хваляванняў дзяржаўних сялян, якія ризикавалі зліцца з визваленчим шляхецкім Рухам.
Асноўнай причинай, падштурхнуўшай дзяржаўную ўладу на ре...
